Arangkada of Leo Lastimosa for January 18, 2009

                        HI-TECH SINULOG

 

            Dunay daghang paagi sa pagsubay sa Sinulog.  Bisan kon naa ka sa gawas sa nasud.  O sa gawas sa Sugbo.  O bisan nia sa Sugbo apan may kakulian sa panglawas ug di makagawas sa bay.  O talawan lang mosungasong sa trapiko ug makigsagol sa bagang duot sa katawhan.

            Mahimo kang maminaw sa radyo.  Kasagaran sa AM stations nipadaplin sa ilang naandang mga tulomanon aron paghulagway sa nagkalainlaing kalihokan, labi na sa grand parade, sa Sinulog.  Pipila ka FM stations mosal-ot sab sa Sinulog updates matag karon ug unya.  Ang TV stations, free TV ug cable, nagpalabwanay sab pagdani nimo sa ilang Sinulog specials.

-o0o-

            Kon naa ka sa gawas sa Sugbo, o sa nasud, nga di kakuha sa signal sa lokal nga mga sibyaanan sa radyo ug telebisyon, ang labing maayong kadangpan mao ang Internet.  Mahimo nimong gamiton ang Google Blog Search.  Kay mas paspas ang blogs kay sa naandang websites sa lokal nga mga pamantalaan.  O mahimo kang mogamit sa Twitter.  Kansang search engine mohipos sa tanang "twits" nga naghisgot sa Sinulog.

            Apan kon kuwang rang mga sinuwat nga Sinulog updates, ug wa ka mag-inusara, daghang websites nga nagtanyag og libreng audio ug video streaming nga imong masuwayan.  Usa sa labing sayon mao ang Justin.tv.  Apan ang labing maayo mao ang Stickam.

-o0o-

            Nga maoy nagsibya sa mga tulomanon sa DYAB Abante Bisaya sukad sa Septiyembre sa niaging tuig.  Libre ni apan labaw og daghang katuigan sa kahinog sa ilang teknolohiya sa streaming.  Nga bisan ang higanteng Google nigamit sa ilang teknolohiya alang sa live streaming sa ilang kalihokan.

            Nanghambog na ko dinhi niadto sa kasayon rang himuon ug tan-awon sa among DYAB Cebu Live Webcast (http://tinyurl.com/abcebu).  Apan labihan nakong kuganga gahapon dihang sa labing unang higayon napakita namo sa tibuok kalibotan ang live video feed sa ABS-CBN Cebu Sky Patrol sa mabulukon nga fluvial procession.

-o0o-

            Ang raw footage nga nakuha sa gamhanang camera sa Sky Patrol gisuwayan namo pagpasud sa among webcast.  Ang sangpotanan?  Ang atong mga Kapamilya sa sud ug sa gawas sa Sugbo ug sa nasud nga nagtan-aw sa webcast nakasaksi sa paglawig sa galleon ni Sr. Sto. Nino kuyog sa ubang mga sakyanan nga nagprosesyon sa kadagatan.  Mas una kay sa mga tigtan-aw sa ABS-CBN Channel 3 nga karong buntag pa makakita.

            Unsay implikasyon ini?  Labihang sayona ra diayng ipakita ug ipabati sa tibuok kalibotan ang kamabulukon ug kasikas sa Sinulog.  Ang gikinahanglan mao rang laptop ug webcam ug paspas nga internet connection.  Dinhi hinuon sa Sugbo, labaw lag diyutay sa 10% ang may internet access.  Nga mahimong mokagar bisan unsang orasa.  Apan, sa gusto nato ug sa dili, mao ni ang umaabot.  [30]  leo_lastimosa@abs-cn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 17, 2009

                   PANGALIYA WAY SAMA

 

          Wa mausab ang pasidaan sa Pagasa sa kangil-ad sa kahimtang sa panahon sa Sugbo.  Ang labing uwahi nilang gale warning, nga way kalainan sa ilang mga giluwatan sa niaging upat na ka adlaw (duha ang ilang luwatan matag adlaw—ang una alang sa alas-5 sa buntag hangtod sa alas-5 sa hapon, ug ang ikaduha alang sa alas-5 sa hapon hangtod sa alas-5 sa sunod buntag), naglakip ning mosunod:

·        Mapanganuron ang kalangitan uban ang pat-ak pat-ak nga pag-uwan;

·        Ang huros sa hangin may gikusgon nga gikan sa 55 hangtod sa 68 kilometros matag takna (susama og gikusgon sa hinay nga bagyo); ug

·        Ang gitas-on sa bawod gikan sa 3.7 metros ngadto sa 5 metros.

-o0o-

          Ang gale warning sa Pagasa gisugdan dihang nikusog ang hangin ug nidagko ang bawod bisan way bagyo nga nakasud sa Pilipinas.  Ang gale warning, lahi sa public storm warning signal, di magamit sa Philippine Coast Guard pagpugong sa pagbiyahe sa mga barko.  Apan gipanghinaot nga magsilbing pasidaan sa mga molupyo ug lokal nga mga opisyal pagbantay sa kahigayonan sa pagbaha, pagdahili sa yuta ug pagkabanlas sa kabalayan sa kabaybayonan.

          Ang gale warnings sa Pagasa tukma sa kahimtang sa panahon sa nangaging mga adlaw.  Hangtod gahapon.  Kanus-a nipakita na sa iyang kaharianon ang adlaw, nihinay ang huros sa hangin ug, hinaot pa unta kay wa man kong kalili sa kadagatan, nga nigamay nag diyutay ang mga bawod.

-o0o-

          Sa di pa mo mopasangil sa Pagasa nga, sama sa naandan, nagmika lang ug napakyas paglab-as sa ilang gale warning, pasaligan ta mo nga nagsige kog lili sa ilang website ug akong nakita ang inadlawng kausaban—pananglitan, sa unang mga adlaw gilumpong lang ang tibuok Kabisay-an ug Mindanao, karon gibuwag nang Central ug Western Visayas gikan sa Eastern Visayas ug Eastern Mindanao.

          Nganong nikalit man lag kanindot ang panahon?  Nga nagpabilin pa man ang baga nga dag-om sa satellite images sa Pagasa ug sa ubang kanasuran?  Nasipyat?  Nalipat?

-o0o-

          O tungod na ni sa mga itlog nga gihalad sa Carmelite Monastery?  O tungod lang kay hapit nang Fiesta Señor sa Dakbayan sa Sugbo ug, sa makausa pa, gipamatud-an ni Señor Sto. Niño nga di niya pasagdan nga magkuray sa uwan ug katugnaw ni mameligrong lamyon sa mga bawod ang iyang mga deboto?

          Wa pay instant formula pag-ila og milagro.  Bisan ang Simbahang Katoliko abtan unag pila ka tuig sa ilang imbestigasyon.  Apan kinsa may makalalis sa kalunsay ug kakusganon sa mga pangaliya sa mga deboto gikan sa nagkalainlaing suok sa kalibotan nga nagtapok alang ning tuig nga pangolin?  Kon ang mga pangaliya sa mga Israelitas giingong nakaguba sa mga paril sa Jericho, kinsa may makabalibad sa mas yanong pangamuyo sa maayong kahimtang sa panahon?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 15, 2009

              HULGA SA SINULOG

 

       Sa akong pagsuwat ini, niinsistir ang Pagasa nga way bagyo nga nakasud sa teritoryo sa Pilipinas.  Apan alang sa mga Sugbuanon, mas ngil-ad pa kay sa bagyo ang kahimtang sa panahon sa nangaging mga adlaw.  Ang kusog nga huros sa hangin ug ang dagko nga bawod buntag, udto ug gabii sa niaging upat na ka adlaw mas taas og lahutay kay sa labing bangis nga nangaging mga bagyo.

            Ang mga ebidensiya sa mas lapad nga kadaot di malalis:  Kaliboan ka mga pamilya nga nawad-an og mga panimay o napugos pagbakwet tungod sa higanteng bawod ug lapad nga pagbaha ug pagdahili sa yuta sa kasadpang Sugbo, Bohol, Negros Oriental, Samar, Misamis Oriental, Misamis Occidental ug La Union.

-o0o-

            Ang Pagasa di makaluwat og bisan unsang public storm warning signals.  Apan di sab mahimong mangiyugpos lang atubangan sa dakong hulga sa mga kinabuhi ug kabtangan sa yuta ug kadagatan.  Maong napugos sila pagluwat og "Gale Warning," o pasidaan sa kusog nga hangin.  Ang labing uwahi nilang pasidaan nakasukod sa hangin sa Sugbo ug Kabisay-an nga naghaguros sa gikusgong 68 kilometros matag takna ug sa mga bawod nga may gitas-on nga lima ka metro.

            Apan ang Philippine Coast Guard di kagamit sa "Gale Warning" pagpugong sa mga barko.  Ang kamakiangayon unta paghimo sa ilang gimbuhaton gipadaplin tungod sa kakaraan pa sa ilang mga lagda.  Mao nga ang mga kapitan na lay nagda sa buot:  Silay nipabalik sa ilang mga barko ug nikanselar sa flights sa ilang mga ayroplano sa kabalaka nga mameligro ang mga pasahero.

-o0o-

            Ang bugtong konsuylo mao ang pagtidlom sa atong konsumo sa elektrisidad.  Di na kinahanglan nga paandaron ang electric fans ug mga aircon sa kabalayan ug mga buhatan.  Di na sab kinahanglang mamaypay sa mga simbahan ug bisan sa daplin sa kadalanan.

            Apan ang naghinobrang katugnaw nipasulbong hinuon sa mga kaso sa sip-on ug ubo.  Labi na sa kabataan ug mga hamtong kansang immune system mas huyang.  Tidlom ang kita sa Veco, Meco ug Cebeco apan saka sab ang halin sa mga botika ug koleksiyon sa mga doktor.

-o0o-

            May sukaranan ang mga kabalaka sa kahimtang sa panahon atol sa labing dagkong kalihokan sa Fiesta Senor, ang fluvial procession sa Sabado sa buntag, solemn procession sa Sabado sa hapon, mga misa sa Basilica del Sto. Nino ug Sinulog Grand Parade sa tibuok Dominggo.

            Mas lig-on ang sukaranan sa pagtuo nga si Sr. Sto. Nino maoy labing nahibawo unsaon pagpanalipod ang mga Sugbuanon atol sa iyang kapiyestahan.  Ang laraw sa mga tigpasiugda sa Sinulog paghalad og mga itlog sa Carmelite Monastery aron nga di mag-uwan maoy way sukaranan.  Angay silang pahibaw-on nga ang mga monghe sa Carmelita dugay nang gipul-an og kinaon sa gasang mga itlog.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 14, 2009

              PIYESTA SAB NILA

 

       Dunay duha ka maayong balita alang sa mga motorista nga nahadlok nga matanggong atol sa nagkalainlaing kalihokan sa Fiesta Senor sa Dakbayan sa Sugbo:

·        Una, kaagian na ang lutsanan sa South Coastal Road (SCR) sa Malacanang sa Sugbo ug Plaza Independencia karong Sabado ug Dominggo aron nga may kaagian ang mga sakyanan gikan ug padung sa amihanan ug habagatang bahin sa lalawigan sa Sugbo; ug

·        Ikaduha, mahimo nga magamit sa mga motorist gikan sa habagatang Sugbo ang Natalio Bacalso Avenue ug Leon Kilat St. kay di na himuon nga kabahin sa assembly area sa Sinulog Grand Parade kon gamay ra ang contingents nga magpalista.

-o0o-

            Nisugot ang Kajima Construction sa hangyo sa Citom nga kasamtangan nga buksan ang gitak-opan nga baba sa SCR bisan kon wa pa mahuman ang ilang gitrabaho nga tunnel ilawom sa Plaza.  Aron nga di matanggong ang gipaabot nga mas daghan nga mga sakyanan gikan ug paingon sa habagatang Sugbo sa kasamtangan karon nga agianan duol sa Cebu City Hall building.

            Nisugyot si Citom executive officer Arnel Tancinco nga kon mahimo buksan na ang agianan pila ka adlaw sa di pa ang kapiyestahan.  Apan gibalibaran siya sa Kajima.  Maggamit lang ang mas dakong baba sa SCR karong Sabado, kanus-a himuon ang solemneng prosesyon, ug Dominggo, ang adlaw sa mardi gras.

-o0o-

            Sa akong pagsuwat ini, wa pa aprobahi sa Sinulog Foundation Inc. (SFI) ang laing sugyot ni Tancinco nga kutob na lang sa P. del Rosario, tungod sa karaang ABS-CBN building, ang assembly area sa contingents.  Dako kaayo og matampo paghapsay sa trapiko kon padayon nga maagian ang Natalio Bacalso ug Leon Kilat.

            Kon moinsistir ang SFI nga tak-opan gihapon ang kabahin sa Natalio Bacalso, mapugos ang Citom sa pagpugong sa buses gikan sa habagatang kalungsoran sa sugbo kutob ra sa Mambaling.  Nga makapahasol pag-ayo sa mga pasahero nga may mga dinalian ug mahinungdanong mga lakaw.

-o0o-

            Napamatud-an sa nangaging 28 na ka Sinulog nga samtang may pipila nga magbagulbol mosabot ang kinabag-an sa mga Sugbuanon sa kahasol nga mamugna sa higanteng piyesta.  Mas mogaan ang pagbati sa mga maligsan kon makakita sila sa mga paningkamot sa mga tigpasiugda paghimong mas sayon sa ilang kalihokan nga kinahanglang himuon bisan sa kapiyestahan.

            Ang mga tigpasiugda angay nga mobutang sa ilang kaugalingon sa nahimutangan sa labing gagmay nga mga Sugbuanon.  Ang Fiesta Senor maoy ilang kahigayonan pagpapahuway bisan sa daklit lang sa tibuok tuig nila nga mga suliran ug pagpasalamat ni Sr. Sto. Nino sa tanang mga grasya nga ilang nadawat.  Hinaot nga di ni himuong kahigayonan sa mga nagtungkawo sa gahom sa pagpahamtang sa katawhan og dugang, wa kinahanglana ug kalikayan nga mga palas-unon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 13, 2009

              KALIBOG SA SINULOG

 

       Alang ni Arnel Tancinco, executive officer sa Citom, ang pagkabara sa trapiko niadtong Biyernes, nga gitumbok nga maoy labing grabe sa kasaysayan sa tinuig nga pagbukas sa Sinulog, nanukad sa mosunod:

·        Una, wa pahibaw-a ang Citom nga ang parada gikan sa Basilica del Sto. Nino kutob ra sa Fuente Osmena ug di na molahos sa Cebu City Sports Center, nga maoy hinungdan nga gitak-opan ang duha ka lane sa Osmena Boulevard; ug

·        Ikaduha, gitak-opan nilang kadalanan sa alas-12 sa udto tungod sa gikasabotan nga ala-1 magsugod ang parada, apan nakawang lang kay ang contingents nakagawas sa Basilica pasado alas-3 na sa hapon.

-o0o-

            May ikatulong hinungdan nga gitumbok si Tancinco:  Mas sayo nga natak-opan ang Colon.  Gipahimutang sa mga tigpasiugda sa night market sa downtown ang ilang mga tolda ug mga baligyaanan sa alas-4 sa hapon, duha ka oras sa wa pa ang naandan nga schedule nga alas-6 sa gabii.  Wa nay nahimo ang Citom pag-abli pagbalik sa Colon.  Kay ang vendors nangangkon nga sila gitugotan nilang Acting Cebu City Mayor Michael Rama ug Cebu City Administrator Bimbo Fernandez.

            Matod ni Tancinco nisamot kalibog ang natanggong nga mga motorista kay wa mapahimutang ang traffic signs sa mas sayo nga pagtak-op sa Colon.  Gikuha sa Citom ang traffic enforcers gikan sa ubang kadalanan aron paghapsay sa kaguliyang di lang sa Colon kon dili apil na sa palibot sa Basilica nga nag-awas sa mga deboto ni Sr. Sto. Nino.

-o0o-

            Maong, nakatag-an mo, nisamot kayagaw ang trapiko sa kadalanan nga nabiyaan.  Labihang daghana sa mga sakyanan nga natanggong ug nagtuyuk-tuyok pagpangita og kalutsan sud sa lima ka takna.  Nga dihang sa kataposan giablihan na pagbalik ang mga agianan niawas ug naghuot ug nibara na sab sila bisan sa labing dagkong kadalanan.

            Nipasabot si Tancinco sa DYAB Abante Bisaya nga ang rerouting niadtong Biyernes mao say gipatuman sa nangaging katuigan.  Maong nakugang sila sa makalilisang nga sangpotanan.

-o0o-

            Di na kinahanglang motan-aw sa layo ang mga tigpasiugda.  Ang wa nila pagsinabtanay sa wa magkadimaong plano maoy nakapatanggong sa kaliboan ka mga Sugbuanon ug sa minilyon ka pesos nga kadaot sa nakanselar nga mga transaksiyon ug napildeng mga kahigayonan tungod ug alang sa kalihokan nga gisalmotan sa pila ka gatos ka mananayaw ug gisaksihan sa mas gamay nga mga tumatan-aw.

            May pipila pa ka adlaw nga nahibilin sa di pang Fiesta Senor.  Hinaot nga ang mga tigpasiugda nagkasabot na sa ilang kasaypanan.  Hinaot nga maghibaw-anay na sa ilang tagsa-tagsa ka gimbuhaton.  Di na mag-iyahay paghimo sa kausaban nga ilang mahunahunaan.  Mas dako ang umaabot nga solemneng prosesyon karong Sabado ug Sinulog Grand Parade karong Dominggo.  Mas dako ang kapildehan kon wa pa makat-on sa ilang leksiyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 12, 2009

                        GAWASNONG SINULOG

 

            Ang pagkabara sa trapiko niadtong Biyernes kalikayan unta.  Ug wa kinahanglana.  Kon ang mga tigpasiugda sa paglusad sa Sinulog 2009 naghunahuna pa lang unta sa kaayuhan sa kinabag-an.  Di sa pipila lang nga nangapil ug nalingaw sa kalihokan.

            Nagyagaw ang kaliboan ka sakyanan sa hapit tanang kadalanan sa Dakbayan sa Sugbo gikan sa hapon hangtod na sa gabii, bisan nahuman nang parada gikan sa Basilica del Sto. Nino ngadto sa Fuente Osmena.  Nga kasagaran sa mga pasahero nipili na lang sa pagbaktas kay sa matanggong sud sa pila ka takna.  Apan pipila ray nanan-aw sa kalingawan sa stage.  Wa gani matunga ang rotunda.

-o0o-

            Ang pila ra ka gatos ka dancers sa nagkalainlaing kolehiyo ug unibersidad sa dakbayan di makapuno sa tibuok Osmena Boulevard.  Usa ra unta ka lane ang gitak-opan.  Di unta magyagaw pag-ayo ang mga sakyanan.

            Di angayng mahibung ang mga tigpasiugda nganong pipila ra ka Sugbuanon ang nag-atang sa ruta sa parada.  Ug mas gamay rang niwara-wara.  Kinsa may ganahang mo-abiba nga pila ka takna sa wa pang parada gitak-opan na man ang ilang mga agianan?

            Gawas pa, tingtrabaho ug tingklase kadtong adlawa.  Nagdahom ba diay ang mga tigpasiugda nga mobiya ang mabuot nga mga Sugbuanon gikan sa ilang mga trabaho ug mga klase aron dumugon ang ilang pasundayag?

-o0o-

            Apan alang sa mga tigpasiugda di ni padaghanay.  Alang nila, bisan pila ray nalingaw ug mas daghan ang naligsan, kinahanglan nga ilusad ang kalihokan.  Alang nila, sa gusto ug sa dili sa mga Sugbuanon, angay silang hasulon ug pahunungon sa ilang naandang mga gimbuhaton aron pahibaw-on nga nia na sang Sinulog.

            Kon mao ra nay tuyo sa mga tigpasiugda, sa Basilica ug sa Fuente na lang unta gihimo ang kalihokan.  Motabang mig kumbinser sa tanang sakop sa media nga hatagan silag maximum coverage.  Basta nga di na lang intawon matanggong ang kadaghanan.  Gawas kon moinsistir ang mga tigpasiugda nga praktis na to sa mas dakong kahasol karong Dominggo puhon.

-o0o-

            Maong di sab angayng mahibung ang mga tigpasiugda nganong daghang nalipay nga pipila ray nagpa-rehistro sa mardi gras karong tuiga.  Wa sila mangandoy nga magminaw ang Sinulog.  Hinunoa naglaom nga sa kataposan kahatagan na gyod silag kagawasan pagpili mag-Sinulog ba o dili.

Kon ang mangapil katunga ra sa contingents sa nangaging katuigan, ang kahinangop sa mga Sugbuanon nanukad sa panghinaot nga ang mga tigpasiugda di na mamugos sa naandang ruta—nga unta palingkawason nang mas daghang kadalanan.  Alang sa mga Sugbuanon nga bisan Fiesta Senor kinahanglang manginabuhi, may dinaliang mga lakaw ug may mas mahinungdanong mga gimbuhaton.

             Labaw sa tanan nangilaba sila nga si Sr. Sto. Nino, sa iyang way kinutoban nga kamasinabtanon, manalangin gihapon sa mga wa magpatakod sa hilanat sa Sinulog.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com