Arangkada of Leo Lastimosa for July 5, 2009

        ILAD SA KAGAW

    

    May pasidaan ang mga eksperto World Health Organization (WHO) sa mga politiko sa Pilipinas:  Kon palabihon nila ang pamolitika sa mga paningkamot pagbadlong sa pagkatap sa Influenza A (H1N1) virus, mameligro ang Pilipinas nga mamahimong laing Argentina.  Diin nisulbong pag-ayo ang mga kaso sa A (H1N1) tungod sa pagdumili sa kagamhanan pagpatuman sa labing epektibong mga panagang nga ilang gituohan nga di magustohan sa mga botante.

    Gidayeg sa mga eksperto sa WHO ang kusganong mga lakang sa Mexico, nga maoy gisugdan sa bag-ong kagaw sa hilanat.  Gitak-opan sa Mexico ang mga tugpahanan, mga bay patigayon ug mga simbahan.  Nga mao karoy gipasidunggan nga nakahatag og lugway sa ubang kanasuran pagpangandam sa A (H1N1).

        -o0o-

    Sa pikas bahin, gibasol sa industriya sa turismo ang "pamolitika" sa Department of Health (DOH) nga maoy nakapaislag sa mga turista gikan sa Pilipinas.  Sa way paghingan ni Health Secretary Francisco Duque III, gibasol nilang mga opisyal nga managan sa piniliay nga nagsigeg pahibawo sa inadlawng pagtubo sa mga kaso sa A (H1N1).

    Uyon kong namolitika si Duque.  Apan supak kong ang inadlawng pahibawo sa pagdaghan sa mga pasyente sa A (H1N1) maoy nakapaislag sa mga turista.  Gawas kon taga langob ang gusto nilang danihon, ang tanang turista nahibawo sa paspas nga pagkatap sa kagaw sa tibuok kalibotan, di lang sa Pilipinas, ug makiangayon lang nga mokanselar sa ilang paglulinghayaw sa kanasuran nga natakdan, apil nang Pilipinas.

        -o0o-

    Kon ang industriya sa turismo maoy tumanan, di na lang ta maghisgot nga nagkadaghan ang atong mga pasyente sa A (H1N1).  Alang nila nganong iphon pa man nato pilay natakdan nga huyang man kaayong kagaw?  Gusto nilang patuohon ang mga turista nga luwas sila gikan sa kagaw kon manganhi sa atong kabaybayonan.

    Nakalimot ba sila unsay nahitabo sa kanasuran nga nidangop sa pamakak pagdani sa mga turista?  Ang pagtago sa sakit maoy ampay sa pagkatap sa kagaw.  Ug kay di man kublan ang mga turista ug mga tagduma sa turismo, maigo lang gihapon sila, sa gusto nilag sa dili.

        -o0o-

    Inay motago sa kangitngit, mas maayong atubangon natong kahayag.  Labihang daghana nang bakak ining nasura nga di makaayo sa tanang hingtungdan kon ilaron pa natong katawhan, apil nang atong mga dumuduong, sa mga hulga sa ilang kahimsog.

    Kon ang mga tagduma sa atong nasud di na katug-an sa kamatuoran giunsa pagkuha ang iyang mandato, kon hasta ang kakulian sa ilang panglawas gipasalipdan na sa pangilad nga nag-self quarantine sa panaganang natakdan sa A (H1N1), angayng makigbisog nang katawhan sa ilang batakang katungod pagpakisayod unsa kaluwas ang ilang mga kinabuhi.  Managan man o dili ang taga DOH; matinuod man o dili ang dughan sa taga Malakanyang.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 4, 2009

                        POLITIKA SA HILANAT

 

            Sakto ang DOH.  Angay untang gipahibawo dayon sa usa ka pribadong tulonghaan nga duna silay mga tinun-an nga gipanghilantan.  O, kon wa silay nakitang sukaranan sa pagpahibawo, gipasud lang unta ang mga kawani sa DOH nga niabot sa ilang tulonghaan.

            Kay samtang makiangayon ang pagdangop sa tulonghaan og pribadong tambalanan pagsusi sa kahimtang sa panglawas sa ilang mga tinun-an, ang DOH lang gihapon maoy labing takos nga moduma sa kaso.  Gani, tungod sa paspas nga pagkatap sa kagaw sa hilanat, bisan kon ang kagamhanan di ganahang moangkon sa nagkadako nga katalagman, ang DOH maoy angayng agdon sa ubang buhatan sa kagamhanan, apil na sa pribadong mga tulonghaan ug mga tambalanan.

-o0o-

            Apan di sab mabasol ang tulonghaan, ug bisan ang pribadong tambalanan nga ilang gidangpan, nga wa na maghasol sa DOH.  Kay sama sa ubang hut-ong sa katilingban gibombardiyohan sila sa pasalig nilang Health Secretary Francisco Duque III ug Education Secretary Jesli Lapus nga ang A(H1N1) kasarangan rang hilanat nga matambalan lag kasarangang paracetamol.  Si Lapus nitandi gani ini sa peskat.

            Si Duque nitambag sa mga may A(H1N1) pagpuyo sa bay aron di mapuno ang mga tambalanan ug makaatiman pa sa mas seryusong mga masakiton.  Si Lapus nimando nga di suspensuhon ang mga klase bisan may mga tinun-ang may A(H1N1).  Ang mga lagda nga nalapas sa tulonghaan ug tambalanan nalubong sa kuoton kaayong website sa DOH ug di gyod gani igkita sa website sa DepEd.

-o0o-

            Salamat na lang nga ang lokal nga kadagkoan sa DOH padayon nga matinud-anon nga nagtuman sa ilang mga gimbuhaton.  Bisan sa paglikoy ni Duque.  Salamat nga wa sila matakdi sa mas makalilisang nga kagaw sa politika nga niulipon na nilang Duque ug Lapus.

            Maikog silang bukas nga mosukwahi sa ilang labaw, apan ang kadagkoan sa DOH nisukwahi sa kamandoan ni Duque nga di na himuon ang contact tracing, o pag-ila sa mga silingan, higala o kapamilya sa mga nataptan sa kagaw sa hilanat.  Nagpabilin silang mga mananambal.  Di sama ni Duque nga niusab sa dagway ug slogan sa DOH alang sa iyang pamolitika.

-o0o-

            Tungod sa hukom ni Duque nga kausa na lang sa usa ka semana mopahibawo sa bag-ong mga kaso sa A(H1N1), ang kasaligang tinubdan sa kasayuran sa kalibotang pagkatap sa kagaw sa hilanat mao ang World Health Organization (WHO).  Nga lahi ni Duque nipahibawo sa nagkadaghang mga nangasakit ug nangamatay nga way sagol nga propaganda.

            Ang dakong haw-ang nga namugna sa pagpabaya ni Duque gipulihan ni kanhi senador Ernesto Herrera, kansang inadlaw nga press release gipasikad sa labing uwahing listahan sa WHO.  Si Herrera, sama nilang Duque ug Lapus, nagtinguha sang makalingkod sa Senado.  Tan-awon natog kinsay mas saligan sa mga botante—ang mga tigtabon o ang tigpahibawo sa pagkatap sa A(H1N1)?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 3, 2009

              HANDUMANAN SA DAGAN

 

       Dihang nakabuylo nang pangandam sa Comelec alang sa automation sa piniliay sa sunod tuig, nagkalainlaing mga sektor sa katilingban nipasidaan sa kahigayonan sa computerized nga pagpanikas sa mga boto sa katawhan.

       Karong nidako ang kahigayonan nga mano-mano na sab ang piniliay sa 2010, ang nagpakabana nga mga sektor nakalimot nga labihan nilang panghimaraot sa automation ug nitiyabaw na sab sa kalangay ug kahasol ug kabusluton ug kaampay sa mga tikasan sa karaang paagi sa iskutenyo nga molungtad og tagpila ka adlaw ug bahaan og dugo ug kaguliyang.

-o0o-

       Apan salamat sa kapakyas sa Comelec pagtino sa katakos ug kaligdong sa ilang gideklarar nga mananaog sa subasta sa P11.3 biilyones nga proyekto, makaingon ta nga wa diay pangutana nga tulipsay ni pagduda nga wa kinahanglana.

       Di hinuon silang kalikay sa labing idlot nga mga tulisok.  Kay human nila pasaligi ang katawhan nga mahibaw-an nang sangpotanan sa piniliay sa usa lang ka pamilok human sa pagtak-op sa mga presinto sila ra say nihunlak sa nitugbaw na pag-ayo nga pangandoy nga maibanan kon di man hingpit nang mapapas ang lang-og nga pagpanikas.  Lisod tinuod sabton nganong sa kamahinungdanon sa transaksiyon nga ilang giduma, mora silang mga mayang bungol nga nagpakabuta pagsugot nga matingob ang tanan nilang itlog sa usa lang ka pugaran.

-o0o-

       Ang labing dagkong mga opisyal sa Department of Labor and Employment (Dole) ug kaubang mga buhatan nagtapok sa Bohol aron pagsubli sa ilang mga nahimo atubangan sa kalibotanong krisis sa patigayon ug panrabaho sa unang unom ka buwan ning tuiga.  Mao na ni ikaupat nga nasudnong tigom nila dinhi sa rehiyon sa niaging duha ug tunga ka tuig.

       Di tsamba nga ang tungatungang Kabisay-an maoy gipili ni Labor Secretary Marianito Roque nga sumbanan sa nasudnon nilang mga programa.  Ang Dole 7, ubos sa liderato ni Regional Director Elias Cayanong, maoy labing maayo og labok sa pagtabang sa mga anak sa singot ug ubang kabos nga mga sektor nga maoy nasugamak pag-ayo sa krisis.

-o0o-

       Alang sa mga nisalmot sa DYAB Kapamilya Run (Year 9) niadtong Dominggo, mahimo na ninyong ma-download ang mga hulagway sa inyong pagdagan nga nakuha sa mga sakop sa Shutter 8 Camera Club.  325 ka mga hulagway ang gi-upload sa Shutter 8 sa Picasaweb ug makita ninyo silang tanan sa: http://tinyurl.com/dyabdagan.

       Mahibaw-an na sab ang oras sa inyong pagdagan sa hingpit nga listahan sa 1,230 ka rehistradong runners sa 10K, 5K ug 3K categories.  Ang lista nga gipada ni Joel Baring sa Sports and Fitness Enthusiast (SAFE) among gi-upload sa http://tinyurl.com/dyablakaw. Daghang salamat sa inyong pagsalmot ug hinaot nga malingaw mo sa matahom nga mga handumanan sa inyong pagdagan.  [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 2, 2009

                   DAMGONG TRABAHO

 

          Tubigon, Bohol—Inihap na lang ang mga adlaw sa pagsakay-sakay sa mga kompaniya sa mga job fair nga gipasiugdahan sa kagamhanan ug pribadong mga kahugpongan.  Kinahanglang manawat gyod og mga aplikante ug mohatag gyod og trabaho sa mga aplikante nga ilang gidawat.  Kay kon dili, i-blacklist na sila sa mosunod nga mga job fair.

          Mao ni pasidaan ni Dole (Dept. of Labor and Employment) 7 Regional Director Elias Cayanong sa iyang pagtambong sa labing unang local ug overseas job fair dinhi.  Matod ni Cayanong kabahin ni sa ilang paningkamot pagpalambo sa kalidad sa mga job fair aron mas makatabang pa sa mga way trabaho ug sa mga kompaniyang nagkinahanglan og takos nga mga kawani.

-o0o-

          May sukaranan ang pasidaan ni Cayanong.  Nahimo na sa mga tigpasiugda sa job fair ang gikinahanglang kausaban aron pagpalambo sa kahaom sa mga aplikante sa bakanteng mga posisyon sa mga kompaniya—sama sa paglistang daan sa mga katakos sa mga aplikante ug pagtudlo nila unsay mga dokumento nga andamon ug unsaon pagtubag ang mga pangutana sa employers aron nga mabantang gyod ang tinuoray nilang katakos.

          Maong turno na sab sa mga kompaniya ang pagmatuod nga matinud-anon sila sa pagtabang sa mga aplikante nga may igong katakos pagtampo sa ilang mga patigayon ug pag-iban sa nagburot nga gidaghanon sa mga way trabaho sa nasud.

-o0o-

          Bisan sa kusog nga bunok sa uwan, nagbaha gihapon ang mga aplikante gikan sa Tubigon ug kasilinganang kalungsoran sa Tubigon Cultural and Sports Complex.  Kapin sa 20 ka local employers sa Sugbo ug Tagbilaran ug overseas placement agencies ang nitanyag og dul-an sa 5,000 ka kahigayonan sa trabaho.

          Sa akong pagsuwat ini, 721 na ang rehistradong mga aplikante, upat na ang hired on the spot (HOTS) sa overseas ug pito nay HOTS sa local.  Ang Cebu Mitsumi Inc., Bohol Quality ug ubang employers nagpahigayon pa og mga pasulit ug madugangan pa gyod ang makatrabaho.

-o0o-

          Ang gipangandoy nakong job fair mao nga matag adlaw ang matag aplikante makakaplag sa labing haom nga trabaho ug ang matag kompaniya makakita sa labing takos nga aplikante alang sa matag bakante nilang posisyon.  Di ni mahimo sa naandang job fair apan di pa sab mahimo online tungod sa kanihit pa sa internet access dinhi sa ato ug ang mga nitanyag sa bag-ong teknolohiya nagpaginansiya pa gyod pinaagi sa pagpabayad sa employers ug mga aplikante.

          Nisuway ang pipila ka buhatan sa kagamhanan pagtanyag og texting apan ang proseso labihan kakomplikado ug ang mga trabaho labihan kalimitado nga siyam-siyaman ang aplikante una makatrabaho.  Hinaot nga di mohunong ang tanang hingtungdan pagpangita sa mas maayong paagi pagtino nga makatrabaho ang tanang nagtinguha nga makatrabaho.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 1, 2009

              ATONG BAYANI

 

            Una kong nawad-an og cellphone sa taxi.  Ikaduha kong nawad-an og cellphone, may gintang lang nga usa ka semana, sa taxi lang gihapon.  Ikatulo ug ikaupat kong nakabilin og cellphone sa taxi na sab.  Ang unang duha ka cellphone pulos baratuhon maong dali ra kong nitahan sa pagpangita.  Ang ikatulo ug ikaupat mao rang teleponoha, labihang mahala maong wa nako lung-i pagsubay hangtod nga nakuha pagbalik.

            Sa unang pagkahibilin sa akong cellphone, nitubag ang drayber ug iya kong gitultolan sa ilang bay sa Kalunasan.  Sa ikaduhang pagkahibilin, wa nay nitubag sa akong mga tawag.  Maong labihan nakong hadloka.  Daan nang cellphone apan mas mahinungdanon ang gitangag nga gatosan ka mga ngan ug mga numero.

-o0o-

            Ang cellphone napunita diay sa pasahero nga nakabanos dayon nako pagsakay sa taxi.  Ambot nganong wa siya motubag—nalinga ba kaha sa iyang trabaho (nurse siya), o nakahunahuna na og daotan.  Maayo na lang kay gibombardiyohan og text sa among mga tigpaminaw (kay nidangop man ko sa DYAB pagpahibawo sa taxi driver o ni bisan kinsang nakapunit sa akong telepono.

            Kadlawon nang nakuha ang akong telepono.  Si Kapitan Dave Tumulak nay nakigsabot sa nakapunit ug nag-abot sila sa Fuente Rotunda.  Wa magpaila ang nakapunit kay naglisod tingali og pasabot nganong nagpakahilom siya sud sa pila ka takna.  Nagduda kong nakahukom na lang pag-uli pagkakita nga kabungkagon nang akong cellphone.

-o0o-

            Ingon ini kahasol kon makabilin kag butang sa sakyanang pamasahero.  Ambot nganong bisan kapila na ta pahinumdomi nga mas maayong isuwat ang numero sa taxi, hasolan man ta kaayo.  Bisan karong gimandoan nang taxi drivers paghatag og resibo, kasagaran nato mobalibad kay kanunayng magdali sa pagkanaog.

            Mas hasol pa gyod kon way kalibotan ang drayber sa imong kalimtanon.  Kon laing pasahero ang makasunod sa imong butang.  Maong mahinungdanon nga mas magmabinantayon na ta.  Ug mas maayo gyod unta kon ang kitang tanan, ma-drayber man o ma-pasahero, magpakabana na pag-uli sa mga butang nga atong mapunitan sa sud o sa gawas sa mga sakyanan.

-o0o-

            Mao nay tumong sa paglusad sa "Atong Bayani" sa kataposang adlaw Purting Anibersaryoha sa DYAB Abante Bisaya.  Bisan di takos, nangahas mi pagpasidungog sa mga drayber nga niuli sa mga butang nga nakalimtan sa mga pasahero sa ilang sakyanan.  Pipila nila nakasunod og mga pungpong sa yawe, IDs ug mga dokumento.  Mas daghan ang niuli sa mas mahalong kabtangan, sama sa laptops, cameras ug dagkong kantidad sa kuwarta.

            Matag usa nila hatagan og certifico nga gipatikan sa ilang ngan ibabaw sa mas dakong "Atong Bayani" nga mahimong ibitay sa rear-view mirror.  Hinaot nga ang mga pasahero nga makakita sa mga certifico motabang pagpahalipay sa mga drayber ug ang mga drayber mopalambo pa sa ilang kamatinabangon, kamatinud-an ug pagka sulundong Kapamilya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 30, 2009

                   BAHAG ANG ISOG

 

          Nakakita na gyod og sulbad ang pamunoang Arroyo sa nag-usbaw nga mga kaso sa Influenza A (H1N1):

·        Mohunong na sila sa inadlaw nga pag-ihap sa mga nataptan sa kagaw sa hilanat;

·        Mohunong na sila pagtambal sa mga nataptan sa kagaw sa hilanat;

·        Mohunong na ang mga tambalanan pagdawat sa mga nataptan sa kagaw sa hilanat; ug

·        Mohunong na sila pagtanggong sa mga tambalanan sa mga pasahero gikan sa ubang kanasuran nga nataptan sa kagaw sa hilanat.

 

Ang ila na lang atimanon mao ang mga pasyente nga may sakit sa kasingkasing ug baga ug naapil sa pundok nga giisip nga dako ang kahigayonan nga mamatay kon matakdan sa kagaw sa hilanat.

 

-o0o-

 

          Masabot kaayo nganong gihimo ni sa kagamhanan.  Gibanabana sa DOH nga moabot og 25% sa nasudnong populasyon ang mataptan sa kagaw sa hilanat.  Sa ato pa, 22.5 milyones ka pasyente ang kinahanglang atimanon sa mosunod nga mga adlaw.

         

          Ang suliran mao nga way igong mga tambalanan ang kagamhanan ug pribadong sektor nga makaatiman sa maong gidaghanon.  Di makagahin ang kagamhanan og P90 bilyones alang sa respiratory swab sa tanang magdudang nataptan sa kagaw.  Kay kon himuon ni sa kagamhanan kuyaw nga maibanan ang gahin alang sa mas mahinungdanon nilang katuyoan—ang paglaag-laag sa ubang kanasuran.

 

          Apan igo na ba ning sukaranan nga hukasan na lang ang katawhan sa A(H1N1)?

 

-o0o-

 

          Way katakos ang kagamhanan pagtino nga ang mga pasyente sa A(H1N1) magpabilin sa ilang pinuy-anan.  Busa way makapugong nila paglaag ug pagpanakod sa ilang kahigalaan ug kasilinganan.  Tungod sa pasalig sa Department of Health (DOH) nga ang A(H1N1) kasarangan rang hilanat, wa nay magtagad pagsusi unsang kagawa ang nakatakod ug kon mananakod na ba sila.

         

          Way angayng kabalak-an kay di man makamatay ang kagaw nga niabot dinhi sa ato.  Gawas lang kon masakiton nang daan ug huyang ang panglawas sa mga biktima.  Nga maoy morag gilawog sa tirong ning pag-isa sa kagamhanan sa puti nga toalya.

 

-o0o-

 

          Apan sama sa naandan way klarong direksiyon sa pamunoan.  Samtang nawad-an nag paglaom si Health Secretary Francisco Duque III nga makontrolar pang pagkatap sa kagaw, si Pres. Arroyo nimando nga sundon sa Pilipinas ang kinatas-ang alerto (Level 6) nga gideklarar sa World Health Organization (WHO) ug padad-an og quick reaction teams nga may bawon nga mobile testing kits ang mga dapit nga naigo sa kagaw.

 

          Nisaad sab si Arroyo nga mag-self quarantine bisan sa sipsip ni Duque nga luwas siya sa kagaw bisan pulos natakdan sa kagaw ang upat ka nasud nga iyang giduaw—Japan, Colombia, Brazil ug Hong Kong.  Unsa may himuong Arroyo karong gisalikway ni Duque ang iyang sugo sa mas agresibong pakiggubat sa A(H1N1)?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 29, 2009

                        PAGBUNTOG SA KAHADLOK

 

            Sumilon Road, Cebu Business Park—Bisan sa kalibotanong krisis sa ekonomiya, ug bisan sa kaapiki sa among pagpangandam, nagbaha ang mga nisalmot sa DYAB Kapamilya Run Year 9 nga gipahigayon dinhi.  Ang opisyal nga narehistro nilang Joel Baring sa Sports and Fitness Enthusiast (SAFE), nga maoy nagduma sa tinuig nga lumba sa dagan, niabot og 1,230.  Wa maapil sa ihap ang gatosan nga niapil sa pagdagan nga wa malista ni mahatagi og mga numero.

            Ang labing dakong pundok nga nisalmot mao ang PNP Regional Training School nga may 250 ka runners.  Ang ikaduhang labing dakong pundok mao ang runners sa Taiyo Yuden sa Mactan Export Zone.  Ang labing dakong pamilya nga nidagan mao ang banayng Potot sa Lapulapu City nga may 30 ka mga sakop.

-o0o-

            Bisan sa kainit sa adlaw, nakalahutay ang kinabag-an sa mga nanagan paglatas sa napu ka kilometro nga ruta nga nida nila sa mga dan nga Salinas, Escario, Osmena (hangtod sa Kampo Sergio Osmena Sr.), Maxilom ug Gorordo.  Usa ray nakuyapan nga takos kaayong naatiman sa Basak Pardo Emergency Response Team nga gipangulohan ni Kapitan Dave Tumulak.  Nanguyog sa runners ang mga ambulansiya sa Emergency Rescue Unit Foundation (ERUF) ug Philippine National Red Cross (PNRC).

            Mangayo hinuon mig pasaylo sa kakulian sa water stations nga gipahimutang sa mahinungdanong mga bahin sa ruta.  Matod ni Jun Canton sa PAL ug sa Kabangis Runners Club may igong suplay sa tubig apan nahutdan og mga basong plastik ang hapit tanang water stations.  Mopasalig ming di na ni masubli.

-o0o-

            Usa sa bag-ong napuno sa Kapamilya Run karong tuiga mao ang pagsalmot sa Shutter 8 Camera Club sa paghulagway sa lumba sa dagan.  Ang 30 ka banggiitang mga maniniyot kugihan nga nangletrato sa mga nangapil ug nanan-aw sa lumba.  Ang ilang mga hulagway ilang i-upload sa Picasa Web (nga may katakos sa pagpabilin sa orihinal nga gidak-on sa hulagway) aron nga sayon rang ma-download sa mga naletratohan.

            Hinaot nga mas sayon na lang alang sa mga nangapil ang paghipos sa mga handumanan sa ilang pagdagan karong tuiga.  Salamat nilang Jojo Calinawan, Ricky Monterona ug kaubanan, among ipahibawo sa DYAB Abante Bisaya ang URL sa nahimutangan sa mga hulagway.

-o0o-

            Palambuon pa gyod ang Kapamilya Run sa mosunod nga katuigan.  Naglaraw mi nga duha na ka lumba ang mapahigayon sa sunod tuig.  Gitun-an na sang kahigayonan nga mapatas-an pang lumba ngadto sa 15 ka kilometro (kay ika-15 man namong sumad sa 2010) o 21 ka kilometro (half marathon) gyod.

            Daghang salamat sa tanang nakatabang pagpahigayon sa lumba.  Ang mahinungdanon di mao ang kapaspas sa imong dagan kon itandi sa imong mga higala o mga kaatbang.  Kon dili ang imong katakos sa pagbuntog sa imong kaugalingong kahadlok ug limitasyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com