Arangkada of Leo Lastimosa for April 12, 2009

            KARAANG BUGKOS

 

          Hong Kong—Siyay labing unang nipabati nako sa "Yesterday" ug "Obladi-Oblada" sa Beatles, "First of May" sa Bee Gees, "American Pie" ni Don McLean, "Hotel California" sa Eagles, "You've Got A Friend" ni James Taylor, "Pumapatak Na Naman ang Ulan" sa Apo Hiking Society ug "Rhythm of the Falling Rain" sa Cascades ug daghan pang uban.

          Isip kamaguwangan, siyay nipaila namong mga manghod sa hapit tanang bag-ong butang.  Siyay unang nipakita sa cassette tapes ug recorder (niadtong katuigan nga wa pay MP3 ug internet).  Akoy iyang gipa-record sa mga awit sa iyang kinaham nga mga banda sa DYNC FM kon di siyang kauli og ma-udto gikan sa tulonghaan.

-o0o-

          Siyay naghatag nako sa unang kahigayonan pag-eksperimento.  Sa way pagpananghid niya, akong giputlan ang blangko nga cassette tapes, gisumpay-sumpay ang mga pinutol ginamit ug gi-record ang akong kinaham nga mga awit.  Nagamit ang nakuhang katakos dihang nagtrabaho na ko sa DYLA diin nag-splice mig mas dagkong tapes alang sa voice clips sa mga balita.

          Kay wa may asong makumkom, nasakpan ko niyang nanghilabot sa tapes.  Wa na kong kahinumdom giunsa ko niya pagkasaba.  Apan wa ko niya bugnawa pagsuway sa ubang bag-ong mga butang.  Nga maoy nakapaturok sa akong gugma pagbugtaw unsay bag-o ug pagsugod sa mga wa pa masuwayi.

-o0o-

          Akong maguwang nga si Buoy ang usa sa akong gianhi.  Wa na mi maghisgot sa cassette tapes apan nagsulti gihapon sa bag-ong mga butang ug mga gimbuhaton—iya ug ako.  Gipakita ko niya sa bag-ong applications sa iyang iPhone.  Gisayran nako siya sa bag-ong kalamboan sa akong mga kaso.  Nangumusta siya sa among kamanghoran sa Qatar ug sa among inahan sa Opon.  Nangumusta ko sa iyang kamaguwangan nga nagtrabaho na ug sa iyang ikaduhang hapit nga mogradwar.

          Giingnan ko niyang mouli siya sa Sugbo sa sumad sa adlawng natawhan sa among inahan sunod tuig.  Gipahibawo nako siyang ang mga pabrika sa Opon ug Mandaue maoy labing naigo sa krisis.  Wa mi maghandom sa among kagahapon; pulos naglantaw sa ugma.

-o0o-

          Gibalitaan nako siya sa kamatayon sa among paryente tungod sa kanser.  Giingnan ko niyang dugay na siyang wa kapa-checkup.  Magpahiling unta dihang nasakit sa niaging tuig apan kay naayo ra man sab dayon wa na lang.  Pulos mi naglikay sa karne sa among panihapon s Biyernes Santo.  Apan naglisod na siyag pasabot sa puasa sa mas gagmay niyang mga bata.

          Nipis nang among buhok.  Maglisod nag hiyak.  Managlahi ang bag-o namong mga kalibotan.  Apan nagpabilin ang karaang bugkos.  Salamat sa bag-ong teknolohiya, makabati ug makakita pa siya sa akong mga sibya.  Salamat sa karaang kauyonan nga wa namo umola ni hisguti, kahibawo ming sa panahon sa labing lisod nga mga pagsuway makadangop mi sa usag-usa.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 9, 2009

                   KAUSABAN PAGBALAAN

 

          Daghan ug dagko nang kausaban sa Sugbo atol sa Semana Santa.  Usa nila ang nagkadaghan nang mga molupyo nga wa na motuman sa sugo sa Simbahang Katoliko nga likayan ang karne sa Biyernes Santo.  Nakahinumdom ko kawhaan na ka Biyernes Santo ang nilabay naglisod mig pangita og kan-anan sa Dakbayan sa Sugbo nga among kapanihaponan.  Kasagaran gitak-opan.  Gawas sa pipila nga nangahas pagpamaligya og inasal nga manok sa General Maxilom Ave.

          Sa niaging Biyernes Santo, labihan nakong kuganga pagkakita nga gawas nga daghang kan-anan ang abli ang ilang mga putahe way kalainan sa kasarangang mga adlaw sa tuig.  Sa usa ka bahin sa uptown area pananglita, may namaligya og inasal nga baboy ug daghang naglinya ug namalit.

-o0o-

          Ambot tungod ba ni kay mas daghan nang dayo sa Sugbo karon.  Daghan nang nidagsa dinhi sa ato nga taga laing lalawigan tungod sa ilang trabaho, o patigayon, o namalhin na gyod pagpuyo ang tibuok nilang pamilya.

          Samtang ang gigikanan nilang mga lalawigan way kalainan sa Sugbo niadto nga maikugon sa bantang nga paglapas sa lagda sa simbahan pagpuasa og karne sa Biyernes Santo, nakabatyag ang mga dumuduong nga mas gawasnon nga mohimo sa ilang gusto.  Kay wa dinhi sa Sugbo ang ilang mga silingan ug katiguwangan.  Kansang hait nga tinan-awan ug mga pasumbingay igo nang makabadlong sa bisan unsa nilang hunahuna pagkawatkawat pag-ingkib og inasal sa balaanong adlaw.

-o0o-

          O tingali nausab na gyod ang panglantaw sa mga Sugbuanon.  Labi na sa mga batan-on.  Tingali di na sila sama sa ilang mga ginikanan kamatinahuron ug kamahadlukon sa mga wali sa kaparian.  Mao tingaling nagkadaghan matag tuig ang motabok sa isla sa Bantayan, diin gawasnon ang pagpiyesta og karne matag Biyernes Santo.

          Gawas pa, way police power ang simbahan.  Di kapaposasan ni Arsobispo Ricardo Kardinal Vidal ang tanang mangaon og inasal sa balaanong adlaw.  Wa katabang sa kawsa sa simbahan ang binuang nga lusot sa iyang kaparian nga may pagtugot gikan sa Vatican ang tinuig nga piging sa karne sa Bantayan.

-o0o-

          Gawas sa puasa sa karne, gikahadlokan nga naiban na sang mga nangumpisal ug mga nangapil sa Via Crucis, Visita Iglesia ug ubang kalihokan sa Semana Santa.  Tungod sa eskandalo sa kaparian, kinsa may makabasol sa mga parokyano nga motuman sa tambag sa simbahan nga ang pakigsulti sa ilang Manunubos maoy labing maayong matang sa pangaliya?

Tungod sa eskandalo sa pangurakot sa pipila ka parokya, kinsa may makatulisok sa mga Kristohanon nga nituo sa tambag sa simbahan nga makahimo sila pagbalaan sa Labawng Makagagahom di lang atol sa Semana Santa ug sa bisan asang dapit, bisan sa tinak-opan nilang lawak ug labi na gyod sa kinauyokan nga bahin sa ilang kasingkasing?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 8, 2009

SIETE PALABRAS

Classmate nako sa high school sa Talisay Malayan Academy sa Talisay
City nga anak sa usa ka bantogang dramaturgo sa radyo ang unang
nakapabuka sa akong mata nga ang Siete Palabras sa radyo o telebisyon
di ingon ana kasolemne. Ang iyang amahan usa sa labing inilog nga
molitok sa ikapitong pulong ni Hesukrista matag Biyernes Santo. Bisan
managsama rang gibasa sa ubang dramaturgo daghang mas ganahan sa iyang
amahan tungod sa iyang nagdahunog nga nanudya apan nagbangotan nga
tingog.
Usa niana ka Biyernes Santo, kay nakainom na man, napaspas sa iyang
amahan pagbasa ang script nga hapit na siya mahuman apan layo pang
alas-3 sa hapon. Nahuwasan siyag adlib aron mainat ang ikapitong
pulong sa gitakdang panahon.
-o0o-
Ang patigayon sa Siete Palabras di monopoliya sa taga radyo ug
telebisyon. Ang Simbahang Katoliko nagkinahanglan sab og sponsors
aron masibya sa radyo ug makita sa telebisyon ang opisyal nilang
paghubad sa Kataposang Pito ka Pulong sa Manunubos. Ug alang sab sa
mga panginahanglan sa kaparian ug ubang mga kaabag sa mahinungdanong
kalihokan.
Apan ang mga pari angayng magpatudlo sa taga radyo ug telebisyon sa
tukmang panahon pagpasalamat sa sponsors nga di maibanan ang kasolemne
sa Siete Palabras. Usa ka Obispo (hinaot nakapahuway nang iyang
kalag) nikuha dayon sa mikropono pagkahuman gyod sa panapos nga
mensahe ni Arsobispo Ricardo Kardinal Vidal ug sa lanog kaayong tingog
nituaw: "Hatod kadto kaninyo sa Rural Bank sa Naval!"
-o0o-
Ang lagda sa Artsidyosesis sa Sugbo pagsugo sa tanang parokya sa
Sugbo pag-hook-up sa opisyal nga Siete Palabras gikan sa Cebu
Metropolitan Cathedral nakahatag og dakong labad sa ulo sa mga kura
paruko sa kalungsoran. Kay pipila na lang ka sibyaanan ang nagtingog
sa Biyernes Santo. Ug ang nahibiling nagsibya hinay kaayog signal nga
di mabati sa monitor sud sa mga parokya.
Labaw sa tanan, pipila ra ka parokyano ang maminaw. Laay nang daan
ang duka nga wali, mas dako ang panghuy-ab sa mga manimbahay kon
tingog ray madunggan ug way pari nga makita.
-o0o-
Ang inyong mga nabasa sa ibabaw hanig lang sa tinuod nga tuyo ning
lindog. Ning panahon sa paghinulsol, mokumpisal ko sa dakong kauwawan
nga akong nahiagoman sa bugtong higayon nga nakaapil kog Siete
Palabras. Gidala ko nilang karon Press Secretary Cerge Remonde ug
anhing Emil Rizada sa usa ka bay sa Argao nga tapokanan sa daghang mga
namalandong.
Dayong sugod nakog basa, gitugon kong Cerge nga ibawug-bawog ang
akong tingog aron mas mabatyagan sa mga naminaw ang mensahe. Tuod
man, uban ang lanog nga tingog nituaw ko, "M.C., tan-awa ang
naghingutas natong Manunubos!" Kaingon nakog nakatsamba kog litok og
Latin dihang gikuhit kong Noy Emil ug gihunghongan, "Leo, di na M.C.,
Mga Cristianos na." [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 7, 2009

              ATONG BATHALA

 

            Dihang gisugyot nga magpasiuga mig indigay sa pamalandong sa Semana Santa alang sa mga batan-on gikan sa nagkalainlaing mga parokya sa Artsidyosesis sa Sugbo, nitumaw ang mosunod nga mga pangutana:

·        Unsa man intawoy ikasulti sa mga batan-on sa kalihokan nga gawas nga gidominahan sa mga tiguwang inanay na sang gitalikdan sa ilang mga ginikanan?

·        Di ba kaha mahimong kataw-anan ang kalihokan kay mosiwil ang pinulongan ug panglantaw sa mga batan-on nga makaiban na hinuon sa kasolemne sa balaanong mga adlaw?

·        Katuohan bang mga panglantaw sa mga batan-on nga gikahadlokang di sama kaugdang ug kahinog sa mga nag-una nila nga mas hinog nag mga panghunahuna?

-o0o-

            Giisip nako ang maong mga pangutana nga insulto ngadto sa mga batan-on.  Nga naggikan sa panghunahuna nga mas kinandadohan pa kay sa kaha sa Bangko Sentral.  Ang pamalandong sa Semana Santa di monopoliya sa mga pari ug ubang manggialamon.  Ni sa mga layko nga labing tinahud sa mga parokya ug mga katilingban.

            Ni sa mga hamtong kansang bugtong tinubdan sa katungod pagbatbat sa Kataposang Pito ka Pulong ni Kristo mao nga duna silay gay-ot nang kopya sa karaang libreto sa Siete Palabras, kamaong mopabawugbawog sa ilang tingog ug mopaagay sa mini nga mga luha ug, labaw sa tanan, nakailad og mga politiko ug mga magpapatigayon pagtakilid pagbayad sa ilang airtime sa radio o telebisyon.

-o0o-

            Sa pagpahigayon sa "Atong Bathala" sa DYAB Abante Bisaya sa Our Lady of Fatima Parish sa Basak, Mandaue City, tuyhad ug ligdong ang mga batan-on nga nakigsawo sa ilang panglantaw sa Semana Santa, gawas sa pipila nga ang bugtong kahuyangan mao nga gikuyawan nang daan pagkupot sa mikropono atubangan sa mga nanan-aw.

            Makapakugang ang kalapad sa mga hilisgutanan nga ilang gituki—ang kamahinungdanon sa pagpasaylo, pagsakripisyo ug paghigugmaay.  May nipasabot nga iya sa kakaraanan ang pamalandong ug may niisip sa Semana Santa nga "date" uban ni Kristo sa atong tagsatagsa ka kasingkasing.

-o0o-

            Labawng nakapakugang nako mao nga ang mensahe sa mga batan-on di pagarpar lang.  Tinuoray nilang gipuy-an ang mga kinabuhi nga ilang gipintal.  May pipila nila nga bag-o lang nakahuman sa mga gimbuhaton sa lokal nga World Youth Day sa Dakbayan sa Naga.  Kasagaran nag-alagad sa ilang mga parokya.  Kadako diayng sayop sa kahadlok nga ang mga batan-on kutob na lang sa kiatkiat, gang wars ug drugas.

            Sa mosunod nga mga adlaw, hangtod sa among sign off sa tungang gabii karong Miyerkules Santo, imong mabati sa DYAB Abante Bisaya ang makahuloganon nga mga pamalandong sa atong mga batan-on.  Tingali nipis, nagkurog ug mapanagan-on pa ang ilang mga tingog.  Apan ang kalunsay ug kahingpit sa ilang paggakos sa Kristohanong kinabuhi angayng patalinghugan.  Ug panig-ingnan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 6, 2009

              BANTAWAN SA BALABAG

 

Tulo ka butang ang makahimo sa mensahe nga bantogan:  Bantawan, katawhan ug kamatuoran.  Kining tulo diha sa duha ka labing makahuloganong mensahe sa Atong Manunubos, ang una ug kataposan niyang sangyaw.  Ang bantawan sa una mao ang bukid; ang katawhan mao ang burong nga Galileans; ang kamatuoran mao ang wali sa pagbalaan.  Ang kataposang mensahe iyang gisangyaw sa Balabag isip bantawan; ang katawhan maong mga manggialamon ug mga Hudeyo nga nanamastamas, mga paring nagbugalbugal, mga sundawong Romanong nagsugal, mga disipulong nangahadlok, si Magdalena nga naghilak, si Juan nga nahigugma ug si Maria nga nagbangotan sa pagbangotan sa usa ka inahan.  Silang Magdalena, Juan ug Maria—paghinulsol, pag-alagad ug kalunsay—ang tulo ka matang sa kalag nga makaplagan sa tanang panahon sa tiilan sa Balabag ni Kristo.  Ang waling nadunggan sa katawhan gikan sa bantawan sa Balabag maong kataposang Pito ka Pulong, ang himatyong sulti sa Manluluwas kinsa, pinaagi sa pagpakamatay, nibuno sa kamatayon.

 

Sa upat ka libo ka katuigan sa kasaysayan sa mga Hudeyo, tulo ra ka himatyong mensahe ang natala:  Ilang Israel, Moses ug Stephen.  Tingali tungod kay way laing sama kamakahuloganon.  Si Israel maoy una sa mga Israelita; si Moses ang una sa lehitimong pamunoan; ug si Stephen ang unang martir.  Ang ilang himatyong mensahe maoy sinugdanan sa katalagsaon sa kasaysayan sa pakiglambigit sa Diyos sa katawhan.  Di ang kataposang mga pung nilang Pedro, Pablo ug Juan ang atong kabilin, kay way nakabutyag sa mga tinagoan sa ilang himatyong mga ngabil.  Apan ang tawhanong kasingkasing kanunayng naghigwaos pagpaminaw sa kahimtang sa panghunahuna atol sa di kalikayan apan puno sa tanghaga nga yugto gitawag og kamatayon.

 

Sa iyang kamaayo, ang Atong Ginoo nibilin nato sa iyang panghunahuna dayon niyang kamatay, kay Siya labaw ni Israel, labaw ni Moses ug labaw ni Stephen maoy bayhon sa tanang katawhan.  Ning talagsaong takna, Iyang gitawag ang Iyang mga anak ngadto sa bantawan sa Balabag, ug ang matag pung nga Iyang gilitok gitumong aron masangyaw sa tanang panahon ug mamahimong way kamatayong hupay.  Way laing magsasangyaw nga sama sa himatyong Kristo.  Way makaambas sa tapok sama nilang nagliyok sa bantawan sa Balabag.  Way laing wali nga sama sa Kataposang Pito ka Pulong.

 

Kadtong maong mga pung, lahi sa mga pung sa ubang himatyon, wa mamatay.  Nabatian sila sa mga dunggan sa katawhan, nilanog sa sa mga bukid sa Jerusalem, ngadto sa kinauyokan sa tanlag, nipukaw bisan sa mga minatay gikan sa ilang lubnganan.  Karon bisan ning taknaa nahigot sila sa atong kabos nga mga kasingkasing nga kinahanglan silang mohukom, sa makausa pa, kon magpaundayon ba sa gugma sa Manluluwas.  Ang kalbaryo maoy bag-ong bukid sa tentasyon, ug di na karon si Satanas ang nagtental ni Kristo, apan si Kristo nay nanental nato—nagdani nato paghigugma sa Gugma nga wa nato makab-ot sa tanang gugma.  (Hinubad gikan sa libro ni anhing Padre Fulton J. Sheen)  [30]