Arangkada of Leo Lastimosa for May 31, 2009

                        KOBE SA FINALS

 

            Haskang ngilngiga ni Kobe Bryant.  Gipahilom niya ang tanang nagduda sa iyang katakos pagdominar sa Western Conference sa NBA.  Samtang magpadayon ang pagduda makaambas ba siya ni Michael Jordan ug makadaog bag korona nga wa si Shaquille O'Neal, napamatud-an nang Kobe nga siya ang labing maayong magduduwa sa kasadpan karon.  Nga hilaw pa diay si Carmelo Anthony sama sa iyang kaubanan sa Denver Nuggets.

            Gipili nilang Kobe ug kaubanan sa Los Angeles Lakers ang kataposang pakigharung sa Nuggets pagpasundayag sa ilang labing maayong duwa.  Si Kobe mapailubon nga niapud-apod sa bola sa wa pa hingpit mobanos.  Ang ilang depensa ug kahingigo angayng kalisangan ni bisan kinsang moabante pagpakigsakbang nila sa NBA Finals.

-o0o-

            Karong nagpaabot na si Kobe kinsay sunod nilang ikasakbang, matino sab takos ba si Lebron James nga itandi niya.  Kon sa makausa pa, maluwas na sang Lebron ang Cleveland Cavaliers gikan sa pagkalagpot sa korte sa Orlando Magic, aron pagpugos sa ikapito ug kataposang duwa sa ilang kaugalingong tugkaran, makapataas si Lebron sa iyang agtang.

            Apan kon lubaon silang Dwight Howard ug kaubanan sa ikaunom nga duwa, si Lebron way kalainan sa iyang kadungan nga si Carmelo:  Maayong moduwa, mahimo ganing mas maayo kay ni bisan kinsa, apan di kamaong mopalambo sa duwa sa iyang kaubanan.  Susamang Jordan sa wa pang unom ka mga korona sa Chicago Bulls.

-o0o-

            Magpiyesta ang panudlanan sa NBA kon mahinayon ang panag-abot nilang Kobe ug Lebron sa finals.  Bisan sa buyag ni Howard nga ang panghinaot dakong insulto sa Magic, way makapugong sa kahigwaos pagsaksi sa panagbangga sa duha ka labing dagkong bituon sa liga.

            Maong daghang magbantay di lang sa mga magduduwa kon dili sa pito sa referees sa ikaunom nga duwa sa Cavs ug Magic.  Tungod sa di mamatay nga huhungihong nga dunay sindikato tali sa NBA, networks ug mga sugarol nga mas ganahan sa mas mabulokong teams sama sa Cavs kay sa bag-ong sulbong sama sa Magic.  Nga di maggamit sa fans sa Nuggets batok sa Lakers.  Kumbinsido nang ang Nuggets ang nagpilde sa ilang kaugalingon.

-o0o-

            May sukaranang kahadlok sa fans nilang Kobe ug Lakers nga mas kuyawng ikaatbang sa finals ang Magic kay sa Cavs.  Mas lisod bantayan ang higanteng si Howard ug iyang kaubanang pulos hingigo sa bisan asang bahin sa korte kay ni Lebron, bisan unsa niya kamaayo, kansang kaubanan mas ganahan nga magsige lag lawog sa bola niya.

            Si Phil Jackson, nabantog sa iyang pagka Zen master sama sa pagka head coach sa Lakers, mas makapasabot sa umaabot:  Way nahibawo asa ligid ang bola, sud ba sa ring o gawas ba sa korte; mangindahay lang silang makaduwa sa duwa nga may kahigayonan silang modaog.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 30, 2009

                HALAD SA DANAO

 

            Danao Civic Center, Danao City—Naglawod ang mga aplikante nga nidagsang dinhi alang sa Halad sa Katawhan sa Danao (3^rd Overseas ug Local Job Fair).  Bisan sa kainit sa adlaw sa sayong buntag ug sa kakusog sa bunok sa uwan atol sa pormal gyod nga pagsugod sa kalihokan pagka alas-9.  Kaliboan ka kahigayonan sa trabaho ang gitanyag sa 27 ka local employers ug 15 ka overseas placement agencies.

            Nagpunsisok ang mga aplikante sud sa dakong wanang dinhi (nga may kapasidad nga 5,000) ug mas daghan pang nag-atang sa gawas sa ilang kahigayonan pagsud.  Ang kakugi sa mga aplikante gikan sa Danao ug kasilinganang mga lungsod maoy labing lig-ong pasalig nga way Sugbuanong mamatay sa gutom.

                        -o0o-

            Pila lang ka lakang gikan dinhi masaksihan ang dako sang tapok sa katawhan sa Danao Fish Port, ang usa sa labing madasigon nga dunggoanan sa isda karon sa Sugbo.  Matod ni Danao City Councilor John Cane bisan ang mga mangingisda gikan sa ubang mga lalawigan nidunggo dinhi kay barato ra ang ilang gipahamtang nga bayranan, gawas nga hapsay kaayong pantalan.

            Nakasuway na ko sa lamian nga mga kan-anan sa ikaduhang andana sa fish port.  Ang tanang namaligya og pagkaon mao ang mga kanhi mamaligyaay sa kadalanan.  Ang mga mangaon nga naglakip sa mga namiyahe gikan ug paingon sa amihanang Sugbo nihangop sa kalab-as sa hangin gikan sa dagat ug sa kahamugaway sa parkinganan sa ilang sakyanan.

                        -o0o-

            Dungan nga gipahigayon ang Local ug Overseas Job Fair sa Tesda.  Nga may maayong balita alang sa mga wa ma-HOTS (hired on the spot):  Saw-on sila og libreng pagbansay-bansay sa bisan unsang katakos nga ilang tinguhaon nga makuha ug hatagan pa gyod silag inadlawng hinabang alang sa pagkaon ug transportasyon (P130 alang sa mga mamumuo nga nataktak sa trabaho tungod sa krisis ug P60 alang sa ubang mga aplikante).

            Nagsugwak sab ang mga aplikante sa ParkMall sa Mandaue Reclamation Area.  Kasagaran nila nanglakaw gikan sa highway kay pipila pa man ka PUJs ang nagsubay karon sa ruta.

                        -o0o-

            Sa Danao lunlon manomano ang paghikay sa mga dokumento sa mga aplikante; sa ParkMall computers ang nag-encode sa katakos ug edukasyon sa mga aplikante.  Di ni unang higayon nga gipahigayon ang hi-tech nga job fair.  Apan mas paspas, mas hapsay ug mas daghang maatimang aplikante ug, labaw sa tanan, mas daghang makatrabaho sa manomano.

            Tingali sa umaabot nga mga adlaw, kon mas kamao na sa computers ang mga aplikante, kon mas lapad ug mas barato nang internet access, kon mas kasaligan ug kamenosan nang ungot sa internet, di na sila maghago pag-adto sa ParkMall o pag-anhi sa Danao:  Magkatagbo ug magkasabot na sa internet ang aplikante gikan sa iyang bay ug ang employer gikan sa iyang buhatan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 29, 2009

                SABLIGAY SA LAPOK

 

            Nakaginhawa kog luag dihang tulo ra ka senador ang nitunga sa imbestigasyon sa Senado sa eskandalo sa pagkatap sa sex video nilang Dr. Hayden Kho ug sa biktima niyang kababayen-an.  May kabuot pa diay ang kinabag-an sa mga senador sa pagdumili pagsalmot sa kalihokan nga mas maayong itugyan na lang ngadto sa ubang mga buhatan sa kagamhanan, nga mas takos nga mosusi unsay mga balaod nga nalapas ug kon kinsay mga responsable nga angayng manubag ug masilotan.

            Apan nahugno kog balik pagsugod nag tingog nilang Senador Jamby Madrigal, Senador Jinggoy Estrada ug Senador Bong Revilla.  Way bisan usa nila nga nakahunahuna pagsusi may quorum ba.  Samang way bisan usa nila nga nakatugkad sa tinuod nilang gimbuhaton.

                        -o0o-

            Ang nitumaw sa imbestigasyon mao nga si Kho, bisan sa tanan niyang mga bisyo ug eskandalo, mas utokan kay sa tulo ka senador nga nisukitsukit niya.  Mas tin-aw ang iyang panghunahuna, mas nakakita siya sa mas dakong hulagway sa eskandalo ug mas takos siyang mopasabot sa iyang kaugalingon.

            Si Revilla nabisto na gyod nga di diay katarung og sulti ug pangutana kon way script.  Bisan ang iyang mga pangutana alang nilang Katrina Halili ug Kho klarong gisag-ulo ug hinimo sa ubang mga tawo.  Arang-arang unta si Estrada kay makahimo og iyang kaugalingong mga pangutana.  Apan giisip niyang mas mahinungdanon ang pagpahibawo nga wa pa siyang kakita sa sex video. Salamat na lang nga wa pakita si Senador Lito Lapid.

                        -o0o-

            Wa papiri pagpakauwaw si Madrigal.  Nga inay maoy magda og buot isip pangu sa Senate Committee on Women mao na hinuoy nag-una-una og pabadlong.  Bisan sa ka-emosyonal sa tanang nanambong, gisaling-it gyod niya pagdayeg ang sininaan ni Atty. Adel Tamano, ang abogado ni Dr. Vicky Belo, ug pag-una-una pagproklamar nga umaabot nga senador.

            Dihang nihimo sa iyang kaugalingon salida ang kanhi polis, kanhi mayor ug karon tabloid reporter nga si Abner Afuang nabisto ang kahilaw ni Madrigal.  Gipahilom niyang mga tawo, gibadlong niya si Katrina nga igo lang niingon nga "baga og nawong" si Kho, apan gipatuyangan ang simang nilang sulti ug sa duha niya ka kauban.

                        -o0o-

            Kamao gyod si Kho.  Kay nagkabulingit na man sa di kapanalipdan niyang pagbinastos nilang Katrina ug sa ubang mga biktima, nanglabay na lag lapok.  Nilampos paglampornas ni Katrina nga gipasanginlang maoy naglawog og drugas niya.  Ug gipaburot pa gyong supplier sa drugas nga wa nganli tungod sa kahadlok sa iyang kinabuhi.

            Adik man o dili si Katrina, di maibanang atraso ni Kho pagkuha og video sa ilang panaghilawas nga way pananghid.  Motug-an man o dili si Kho kinsang durugista, taphaw ang iyang pasangil.  Ug bisan unsa pay pasalig ni Madrigal niya, di silang kapanalipod ni Kho, samang way nahimo pagpugong sa pagkabilanggo ni Jun Lozada.  [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 28, 2009

                SABOTAHE SA EDUKASYON

 

            Angayng pasidunggan ang pribadong sektor sa pagtabang sa mga panginahanglan sa mga tulonghaang publiko.  Kay tinuod man gyong tabanganan ang mga tulonghaan, labi na sa labing kabos ug hilit nga mga dapit sa Sugbo ug ubang bahin sa nasud.  Ug gikinahanglan ang hinabang sa tanang nagpakabana nga hut-ong sa katilingban.

            Apan kon imong tan-awon ang kakuwangan sa mga tulonghaan makapanlingo ka.  Naglakip sila sa labing batakan nga mga panginahanglan.  Ang kapakyas sa kagamhanan pagtukod sa tukmang gidaghanon sa mga lawak saringan, pagkuha sa tukmang gidaghanon sa mga magtutudlo ug pagpamalit sa tukmang gidaghanon sa mga libro nagmatuod nga pagarpar lang tanang pasangil sa pamunoang Arroyo pagpalambo sa edukasyon.

                        -o0o-

            Mao nga samtang makatabang ang pribadong sektor, angayng susihon diin padung ang binilyon ka pesos nga gahin alang sa mga tulonghaang publiko.  Nga nagsapaw-sapaw na sa kadaghan sa mga pamunoan nga nagpuli-puli sa gahom.  Nganong may mga klase pa man gihapon ilawom sa mga punoan sa kahoy?  Nganong may mga magtutudlo man gihapon nga mapagaw kay dul-an sa gatos ang mga tinun-an sa iyang klase?

            Nganong bisan sa kadako sa tinuig nga gahin alang sa edukasyon, nakalusot man lang gihapon ang mga libro nga, gawas nga labihang nihita, puno sa kasaypanan?  Nahurot bang pundo pagpangompra sa noodles nga gawas nga labihang mahala, hupas pa gyod ug way bitamina?  O natilok sa kadagko ug kadaghan sa streamers ni Education Secretary Jesli Lapus?

                        -o0o-

            Daghang salamat sa mga hinabang nga nagbaha alang sa mga biktima sa sunog sa Umapad, Mandaue City.  Sinakong bugas, kinarton nga sardinas ug noodles ug pinutos nga mga sinina ug mga gamit sa panimay ang gipanghatag sa manggihatagon nga mga kapamilya sa ABS-CBN Regional Broadcast Complex ug ubang hatdanan sa Metro Cebu.

            Tungod sa kapaspas sa pag-abot ug kadaghan sa mga hinabang, makapamutos na karong adlawa ang mga boluntaryo sa Association of Concerned Texters (ACT) ug maapud-apod nang mga hinabang ngadto sa mga biktima ugmang adlawa.  Daghang salamat sa mga nakahatod na sa ilang mga hinabang.  Sa mga wa pang kahatag, daghang salamat daan.

                        -o0o-

            Laing mas dinalian nga panginahanglan sa mga biktima sa sunog, labi na sa mga bata, mao ang mga gamit sa tulonghaan.  Tungod sa kadaghan sa mga atimanunon sa ilang mga ginikanan—gikan sa inadlaw nilang pagkaon ngadto sa kasamtangan nila nga kapasilongan—gikahadlokan nga mataligam-an ang pagpamalit sa ilang notebooks, mga papel ug ubang panginahanglan sa klase.

            Maayo na lang nga nitugot ang Departamento sa Edukasyon (DepEd) nga langayon og usa ka semana ang pagbukas sa klase sa mga tulonghaan sa Umapad ug Opao, nga maoy gipabakwetan sa mga biktima.  Duna pay igong panahon pagsulbad sa ilang suliran.  Kon naglibog ka pa unsay itampo sa Kapamilya Relief Campaign, palihug ayaw kalimti ang panginahanglan sa mga tinun-an.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 27, 2009

                TIPIGANAN SA SUGBO

 

            Pormal nang ilusad karong Hulyo ang "Tipiganan sa mga handumanan sa Kinaiyang Sugbuanon."  Ang museum maoy usa sa mga bunga sa duha ka sunudsunod nga tuig sa pagpasidungog ni Dr. Jose "Sir Dodong" Gullas sa labing bantogang mga Sugbuanon sa nagkalainlaing natad, labi na sa musika.

            Nga maoy labing tukma nga sunod nga lakang.  Kay unsa man tuoy mas maayong paagi sa pagpabiling buhi sa kagahapon, kasaysayan ug kinaiyang Sugboanon gawas sa paghagdaw, paghipos, pagtigom ug pagtipig sa tanang mahinungdanon nga mga tipaka nga mopalili nato sa kinabuhi—gikan sa yanong inadlaw-adlaw nga kasinatian ngadto sa labing dagko nga mga pakigbisog, kadaogan ug kapildehan—sa atong katiguwangan.

                        -o0o-

            Ang labing bililhong kabilin nga maangkon sa "Tipiganan" mao ang piano ni anhing Ben Zubiri.  Nga maoy iyang gigamit pagtagik sa huni sa way kamatayon niyang mga awit—apil nang "Matud Nila" ug "Nganong Mipakita Ka Man."  Si Zubiri maoy usa sa labing unang napasidunggan sa nahimo nang tinuig nga paghandum ni Sir Dodong sa "Kinaiyang Sugbuanon."  Ang pasidungog gihangop sa iyang mga anak nga silang Nora ug Edwina.

            Padayon nga nakigsabutsabot si Sir Dodong sa banay ni anhing Noy Metring Ylaya, nga giisip sa mga musikero nga maoy labing maayong accordionist sa iyang panahon.  Si Noy Metring gidapit sa makadaghang higayon ni Presidente Carlos Garcia pagtokar sa Sugbuanong mga awit sa Malakanyang.  Ang accordion ni Noy Metring gikatahong nakaluwas sa iyang kinabuhi.

                        -o0o-

            Gisuwatan ni Sir Dodong ang mga mayor sa mga dakbayan ug kalungsoran sa Sugbo pag-ila sa Sugbuanong mga kinaiya sa ilang tagsatagsa ka mga dapit nga angayng tun-an ug tigumon sa "Tipiganan."  Nagpakitabang sab si Sir Dodong nilang Msgr. Esteban Binghay ug Msgr. Pat Alcazaren nga adunahan og kasayuran mahitungod sa labing karaang mga kinaiyang Sugbuanon sa pagpanganak, pagbunyag, pagminyo, paghaya ug paglubong.

            Nanghinaot si Sir Dodong nga ang mga Sugbuanon nga mahigugmaon sa atong kagahapon ug kasaysayan sa pagtampo sa mga paningkamot nga di hingpit nga malubong sa kalimot ang "Kinaiyang Sugbuanon."  Ang kalimot way gahom batok sa iyang gitukod nga "Tipiganan."

                        -o0o-

            Kon ikaw, o imong mga kaila, dunay gitipigan nga mga tipaka sa kagahapon sa Sugbo—instrumento sa musika, music worksheets, o bisan unsang basahon o handumanan nilang Noy Inting Rubi, Ben Zubiri, Noy Minggoy Lopez, Noy Maning Velez, Noy Cacoy Canete ug daghan pang uban—palihug duawa ang buhatan ni Sir Dodong sa University of the Visayas (UV) aron:

·        Ma-resibohan ang imong mga tinipigan;

·        Mabutangan og petsa ug ubang mga ilhanan alang sa kasayuran sa kadaghanan, labi na sa umaabot nga mga kaliwatan; ug

      *    Mapasundayag ang imong gipakisaw-an nga mga tipaka sa kagahapon ug kasaysayan sa "Tipiganan sa mga Handumanan sa Kinaiyang Sugbuanon."  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 26, 2009

                        TABANG SA UMAPAD

 

            Duha ka dagkong kalihokan ang ipahigayon karong semanaha pagsagakay sa mga mamumuo nga nakulban og kaldero tungod sa pagpanak-op o paghinay sa patigayon sa mga kompaniya ug mga pabrika.  Magdungan karong Biyernes, Mayo 29:

·        Ang local ug overseas job fair sa Dakbayan sa Danao nga ipahigayon sa Danao Civic Center; ug

·        Ang Jobs bridging sa Tesda sa Park Mall sa Mandaue City Reclamation Area.

            Lahi sa nangaging job fair ang kalihokan sa Tesda.  Ang mga aplikante nga di ma-HOTS (hired on the spot) bansay-bansayon aron mas daling makatrabaho.  Gawas nga libreng matrikula sa training, may food ug transportation allowance.  Hatagan og unang pagtagad ang mga natangtang sa trabaho.

                        -o0o-

            Kapin sa duha ka libo ka pamilya ang nawad-an og mga panimay sa dakong sunog nga niulbo sa Barangay Umapad sa Dakbayan sa Mandaue niadtong Dominggo sa gabii.  Tungod ini, gilusad dayon sa DYAB Abante Bisaya ug ABS-CBN Cebu ang Kapamilya Relief Campaign alang sa makaluluoy nga mga biktima sa katalagman.  Sa makausa pa, manuktok na sab mi sa malumo nimong kasingkasing.  Palihug tabangan na sab nato ang labing nagkinahanglan natong mga kapamilya.

            Ang labing dinaliang mga panginahanglan sa mga biktima mao ang mga pagkaon (bugas, sardinas ug noodles), mga sinina, mga gamit sa panimay, mga tambal ug mga sangkap pagpabarug pagbalik sa ilang mga pinuy-anan.

                        -o0o-

            Nahibawo ming krisis karon.  Nga kasagaran nato wa sa posisyon sa pagtabang.  Nga hunahuna na lang natoy nagdako apan nagkagamay ang atong matunol.  Nga duna tay tagsatagsa nato ka mga panginahanglan.  Busa kinahanglan nga daginuton ang tanan natong tinigom simbako mas mograbe pa gyod ang kalibotanong krisis sa ekonomiya.  Apan mas makahuloganon ang paghatag bisan kon kita mismo nagkinahanglan kay sa igo lang nga pagpanghatag sa unsay atong mga sobra.

            Ang imong hinabang mahimong ihatod sa mosunod:

·        ABS-CBN Regional Broadcast Complex sa Jagobiao, Mandaue City;

·        Wow Travel and More outlets sa Robinson's sa Fuente, Gaisano Mactan ug atbang sa Birhen sa Regla Parish sa Dakbayan sa Lapulapu; ug

·        Barangay Halls sa Basak, Pardo ug sa Apas sa Dakbayan sa Sugbo.

                        -o0o-

            Kon giluod na kang daan sa kontrobersiya sa sex video nilang Dr. Hayden Kho ug sa iyang mga biktima palig-ona pa gyong imong tiyan kay nikabayo na sa kontrobersiya ang mga senador ug mga kongresista.  Wa diay sukaranan ang mga panghinaot nga palabyon sa Kongreso kining maong eskandalo aron makatingob sa tinuod nilang trabaho pagpanday og mga balaodnon.

            Apan lisod lang gyong suklan ang nagpanilap nga kahigwaos pagtapok nilang Katrina Halili, Dr. Vicky Belo ug Kho sa usa lang ka dapit diin makapabaha ang mga politiko sa way kinutoban nilang mga pangutana.  Hinikalimtan ang mas nangalisbo nilang pakauwaw ug ang mas dinaliang panginahanglan sa katawhan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com