Arangkada of Leo Lastimosa for January 8, 2010

                        Tinagoan nga imahen

 

            Basilica del Sto. Niño—Labing unang higayon nga nakasud ko sa library dinhi.  Nahimutang sa ikaduhang andana, ang library dunay walo ka libo ka mga libro.  Nga maoy labing tukma ug adunahang tinubdan sa kasaysayan sa Sugbo ug sa inadlaw-adlaw nga pagpakabuhi sa atong katiguwangang mga Sugbuanon.

            Ang karaang libro nga nahimutang sa duha ka andana nga library namantala niadto pang 1698, o 312 na ka tuig ang nilabay.  Kasagaran sa mga libro naglista sa mga hilisgutanan sa mga tigom sa kaparian sa Basilica.  Sa ato pa, ang mga libro makatug-an nato unsay kahimtang ug panginabuhi sa atong katiguwangan, unsay mga balatian ug katalagman nga nihasol nila ug giunsa nila pagbuntog ang mga pagsuway.

                        -o0o-

            Si Fr. Tito Soquinio, tigpamaba sa Basilica, nitudlo namo sa gamayng ganghaan sa bungbong sa library, nga nahimutang sa luyo sa main altar.  Kon ablihan ang ganghaan, mabantang ang imahen ni Sr. Sto Niño ug ang mga manimbahay nga mag-atubang sa altar.

            Si Fr. Tito nitug-an namo og tinagoan:  Di tinuod ang mga huhungihong nga ilang gitagoan ang orihinal nga imahen ni Sr. Sto. Niño.  Matod niya sa di pa ang Piyesta Senyor, sa adlaw ug takna nga di nila ipahibawo sa taga gawas sa Basilica, ilang sul-oban og bag-ong sinina ang orihinal nga imahen, nga may gitas-on nga pito ka pulgada.

                        -o0o-

            Sa iyang paglibot namo sa ubang bahin sa ikaduhang andana sa Basilica, gida mi ni Fr. Tito sa karaan nga choir loft.  Nga wa na gamita human gibalhin ang pagsaulog sa mga santos nga misa sa mas dako nga Pilgrim Center sa gawas.  Apan matod niya mahibalik na dinhi sa di madugay ang usa na ka gatos ka tuig nga organ nga gipaayo pa ngadto sa kaulohan.

            Sa ibabaw sa bungbong sa Basilica, may gikulit nga mga desinyo sa mais.  Nipasabot si Fr. Tito nga tungod ni kay ang mga paring Augustinians ang nagda sa labing unang binhi sa mais nga gikan sa Mexico ug gisabwag ngadto sa mga mag-uuma sa Sugbo.

                        -o0o-

            Sa among pagkanaog sa Pilgrim Center, naglisod na mig uliot sa bagang duot sa katawhan nga nitambong sa ikapitong misa sa unang adlaw sa nobenaryo sa Piyesta Senyor.  Unsa na kaha kabaga ang mga deboto kon magkaduol na gyod ang kahulogan?

            Dayong human sa ikawalong misa ug hangtod nga nagsugod nang ikasiyam nga misa, bunok sa uwan maoy nibugto sa kaigang sa tibuok adlaw  sa Pilgrim Center.  Nisamot pagkusog ang uwan sa tungatunga sa misa.  Apan wa matarug ang mga deboto.  Bisan ang mga deboto nga wa kada og payong ug ubang pandong, maisugon nga nagpabiling nagbarug pagtiwas sa misa, pagpasalamat, pagpangilaba ug pagbalaan sa milagruso nga bata.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 7, 2010

                        Buslot sa Sinulog

 

            Way makalalis sa kalamposan ni Cebu City Vice Mayor Michael Rama pagpalambo sa tinuig nga Sinulog Grand Parade.  Kini bisan daghan ang nagduda sa iyang kahinog pagbanos pagduma sa higanteng responsibilidad gikan sa orihinal ug mas beterano nga mga tigpasiugda sa Sinulog.

            Apan ang paglampos ni Rama paghimong mas sadya ug mas mabulukon sa Sinulog bisan sa kalibotanong krisis ug ubang mas dagko nga mga pagsuway di igong sukaranan nga magpaugat siya pagpabilin isip tsirman sa Sinulog Foundation Inc. (SFI)  Bisan kon mao ni ang makahulga sa kasaulogan nga iyang gipaningkamot sa pagpadako.  Maayo siya apan, sama sa naamgohan sa iyang mga gipulihan, way nag-monopoliya sa katakos pagpanimon sa Sinulog.

                        -o0o-

            Way makalalis sa kamakiangayon sa lagda sa Commission on Audit (COA).  Nga nagdili sa pribadong mga kahugpongan, sama sa SFI, pagdawat og hinabang nga kuwarta gikan sa mga buhatan sa kagamhanan.  Kansang mga opisyal paryente ra sab sa mga tagduma sa gitabangan nga kahugpongan.

            Duhay igo sa SFI.  Gawas nga ang iyang tsirman, si Rama, mao ra say presiding officer sa Cebu City Council nga maoy niggahin sa P12.5 milyones nga hinabang, laing sakop sa SFI, si kanhi Cebu City vice mayor Renato Osmena, mao say amahan sa sakop sa samang Cebu City Council, si Konsehal Richie Osmena.  Papating na man tingali kon mamugos si Rama nga di ipahamtang ang lagda sa COA batok nila.

                        -o0o-

            Wa say makalalis sa kabukas sa mga transaksiyon sa SFI.  Way makatulisok nga gibolsa nilang Rama, Osmena ug ubang mga sakop sa SFI ang tinuig nga hinabang nga ilang nadawat gikan sa City Hall.  Apan hilas ra man sab tingali kon mangugat nga, labaw sa ubang mga buhatan sa kagamhanan ug pribadong mga kahugpongan, di sila angayng apikihon sa COA.

            Nakadawat og exemption ang dakbayan ug SFI gikan sa COA sa niaging tuig.  Duna silay usa ka tuig pagtul-id sa gitumbok nilang kalapasan sa mga lagda sa COA.  Apan wa silay gihimo.  Gawas sa pagpaabot nga ang COA maoy moluhod nila.

                        -o0o-

            Wa say makalalis sa kamahinungdanon sa hinabang sa dakbayan alang sa SFI.  Kon di mahatag ang P12.5 milyones, ambot asa mokuha ang SFI og kuwarta nga ipremyo sa mga mananaog sa parada.

            Nga tingali maoy labing dakong buslot sa Sinulog.  Bisan pa sa katloan na ka katuigan sa di hitupngan nga kalamposan.  Napakyas ang SFI pagluwas sa ilang kaugalingon gikan sa pagpakilimos sa dakbayan.  O sa pagawong sa mga politiko.  Ang labing maayong sukod sa katakos sa usa ka pangu mao ang unsay mahitabo kon wa na siya.  Di angayng mawili si Rama sa SFI.  Kon wa maghinakog pagtudlo sa iyang kasinatian sa mga nagsunod niya.  Bahala nag napakyas pagbarug sa iyang kaugalingong mga tiil.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 6, 2010

                        Tubag sa hudlat

 

            Salamat sa pasidaan sa Kapitolyo nga ikiha ang mga sakop sa media nga maghisgot sa kontrobersiya sa Cebu International Convention Center (CICC), ang tanang komentarista motuki sa kontrobersiya.  Bisan ang mga wa na magtagad sa isyu, mapugos sa pagtuki ini pagbalik.  Bisan ang mga wa moapil pagtuki sa CICC, mapugos sa pag-apil.

            Kay kon di sila magtingog, atubangan sa hudlat sa tigpamaba ni Gobernador Gwen Garcia nga pasakaan sila og kaso atubangan sa Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas (KBP) ug libelo atubangan sa hukmanan, dudahan sila nga mga talawan.  Ug alang sa mga komentarista, nga matag adlaw nga nikumbinser sa ilang mga tigpaminaw nga wa silay gikahadlokan, mao nay sentensiya sa kamatayon.

-o0o-

            Wa say laing kapilian ang mabuot nga mga komentarista.  Kay ang gihimo sa Kapitolyo mao ang pagsuway pagpig-ot nang daan sa ilang kagawasan.  Kon motahan sila karon, unsa may makapugong ni Garcia pagpahamtang og dugang pa nga mga pagdili sa mga isyu nga ilang matuki?

            Unsa may makapugong ni Garcia paghulga nga iyang ikiha ang mga sakop sa media sa Sugbo nga motuki sa iyang pagpalit og luna sa mga Balili nga naa pa ilawom sa dagat sa Naga?  Unsa may makapugong ni Garcia pagpasidaan nga ipabilanggo niyang tanang komentarista nga motuki sa paghulagway ni Cebu City Mayor Tomas Osmena kang Glenn Soco nga bisyo, di bise, sa gobernadora?

-o0o-

            Unsa may bakukang nga nakasud sa Kapitolyo atol sa pasko?  Nga ang mga sakop sa media na man sab ang ilang girumbo?  Kon nahadlok sila nga dudahan nga mas una nilang gihudlat ang Visayas Ombudsman maong naglangaylangay pagpagawas sa sangpotanan sa pasiuna nilang pakisusi sa CICC, nganong di na man lang sila motarung pagtubag?

            Hinaot nga di ni bangil lang aron nga motalaw nang media pagtuki sa P100 milyones nilang transaksiyon pagpalit sa katunggan sa Tinaan.  Mas dako silag tulobagon sa kalangay sa ilang kaugalingong imbestigasyon nga gitagalan lang ni Garcia og 30 ka adlaw apan nasiyam-siyaman na lang wa pa gyod mahuman.

-o0o-

            Sa wa pa unta mangusmo pagpasidaan sa mga sakop sa media, gisusi una unta sa Kapitolyo ang kasaysayan sa pakigbisog sa media sa Sugbo batok sa pagpanlugpit sa ilang kagawasan.  Dihang gisuwayan sila paghudlat sa bangis nga diktadura sa ngitngit nga katuigan sa martial law, ang mga bantayog sa media sa Sugbo maoy nangu sa nasud pagbarug ug pagsukol.  Ug nidaog.

            Salamat sa maayong panig-ingnan nilang Talyux Bacalso, Inday Nita, Migs Enriquez ug daghan pang uban, ang media sa Sugbo di mapahilom sa Kapitolyo.  O ni bisan kinsa.  Wa na lang unta mangahas si Garcia pagpanghudlat.  Kay gawas nga di modaog, malumbay siya sa nangalisbong listahan sa mga kontrabida sa media.  Samang Marcos.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 5, 2010

                        Lupig sa higante

 

            Labing dakong babag sa imbestigasyon sa sunudsunod nga mga aksidente sa kadagatan sa niaging mga adlaw mao ra sab ang mga buhatan nga gitahasan pagtino nga luwas alang sa mga pasahero ug sa kabtangan ang tanang mga barko sa di pa tugotan nga makalawig.

            Ang Maritime Industry Authority (Marina) ug ang Philippine Coastguard (PCG) di mahitabo nga moangkon nga di seaworthy ang mga barko nga nalunod o naaberiya.  Ni nga di takos ang ilang mga tripulante.  Kay nagkahulogan ni nga wa katuman sa ilang trabaho ang duha ka buhatan.  Mao nga kanunay lang matulisokan ang dagkong bawod ug ang kabangis sa kinaiyahan.

                        -o0o-

            Mao tingaling wa gyoy kahumanan ang masulub-ong katalagman sa kadagatan.  Kay ang mga buhatan nga napakyas pagpanalipod sa mga kinabuhi ug kabtangan sa kadagatan mao ra man sab ang nagsusi sa mga trahedya.  Mao tingali nga wa pa gyod mausab ang busluton nga mga lagda.  Kay ang mga buhatan nga gitahasan pagtapak sa mga buslot mao ra man say nag-una-una pagpangita og lusot.

            Mao diay nga padayong nakalas ang mga kinabuhi ug napilde ang mga kabtangan sa kalikayan unta nga mga katalagman sa kadagatan.  Kay ang mga buhatan nga gitahasan unta pagpanalipod nila didto na man hinuon nakapusta sa higanteng mga kompaniya sa barko nga nipalabi sa way panaganang pagpaburot sa ginansiya.

                        -o0o-

            Napugos pag-angkon ang Marina nga ang kasagaran sa mga barko sa nasud karaan na kaayo, di na angay nga tugotan nga makalawig ug angay nga ilisan na og bag-ong mga sakyanan.  Kay kasagaran sa mga barko napalit human naggamit og labing menos napu ka tuig sa Japan.

            Ang lagda sa Marina nagtugot lang sa mga barko nga makalawig hangtod sa 15 ka tuig.  Ang ihap magsugod sa pagpalit di sa paghimo.  Sa ato pa, ang 25 anyos nga barko makalawig pa.  Apan ang kadagkoan sa Marina niangkon nga may naglawig pang mga barko nga 35 anyos na.

                        -o0o-

            Niangkon sab si Marina Administrator Ma. Elena Bautista nga ang RoRo vessels di luwas nga makalawig sa bukas nga kalaworan.  Niangkon hinuon nga di siya makapatuman sa tanang mga lagda tungod sa dakong influencia sa mga kompaniya sa barko ngadto sa iyang mga labaw.

            Kahibawo si Bautista unsay iyang dangatan kon mangisog pagpatuman sa mga lagda bisan kinsay maig-an, bisan kon ang gamhanang mga magpapatigayon pa.  Ang iyang gipulihan nga si Vic Suazo, mas dugay pang naghupot sa katungdanan ug mahimong mas daghan pang nahibaw-an sa industriya kay ni Bautista, nipasangil nga ang tanang mga kawani sa Marina dinhi sa Sugbo ug Central Visayas naa sa payroll sa mga kompaniya sa barko.  Nahibawo na tang tanan unsay nahitabo:  Nawagtang si Suazo ug ang iyang mga gipasanginlan nagpabilin.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 4, 2010

                        Itoy sa telcos

 

            Gituki karon sa Kongreso ang balaodnon nga molahugay ug mopalig-on sa National Telecommunications Commission (NTC).  Matod sa mga kongresista gitumong ni aron nga mas takos ang NTC nga moduma sa bag-ong mga teknolohiya sa komunikasyon.  Gitakda sab sa balaodnon nga di mahimong laslasan ang tinuig nga gahin sa NTC.

            Maayo na lang ni kay sa wa.  Apan ingon ini na ba lang gyod kataphaw ang Kongreso?  Hinaot nga may makahunghong sa atong mga magbabalaod nga ang gikinahanglan karon sa NTC di dugang gahom.  Ni dugang gahin.  Kon dili dugang kakugi.  Dugang kaisog.  Ug hingpit nga kagawasan gikan sa pamolitika sa Malakanyang.

-o0o-

            Matag adlaw bahaan ang among sibyaanan sa mga reklamo sa mga konsumidor mahitungod sa nangawagtang nilang loads, labihan-kasamok-bisan-kapila-na-balibari nga ringtones ug ubang promos ug ngil-ad nga pangalagad, labi na sa hanap nga signal.  Matag tawag namo sa NTC, usa ray ilang tubag:  Paadtuon sa ilang buhatan ang mga biktima aron makapasaka og pormal nga reklamo.

            Ang pag-adto sa rehiyonal nga buhatan sa NTC sa Subangdaku, Mandaue City kinahanglang plitehan.  May mga trabaho ug mga panginabuhi nga mabiyaan.  Ang sa pipila nga nagpakabana ug nibarug gyod sa ilang mga reklamo gibukubuko pa gyod gani sa kagamhanan.  Ang kadagkoan sa NTC nikumpisal atubangan sa mga sakop sa Kongreso nga wa silay bisan usa ka reklamo nga naatiman.

-o0o-

            Di na kinahanglan nga lalison ang kakuwang sa kaisog sa NTC.  Ang kapakyas pagpatuman sa labing uwahi nilang kamandoan—pag-usab sa kuwentada sa voice calls gikan sa per minute ngadto sa per pulse (matag unom ka Segundo)—maoy labing uwahing ebidensiya sa ilang katalawan.

            Kinaham nga panagang sa NTC:  Nga kanunayng gisupak sa higanteng mga kompaniya sa telepono ang ilang mga lagda.  Ug wa silay mahimo kay makakuha man dayon ang mga telcos og injunction gikan sa mga hukmanan.  Palusot na lang na.  Way injunction nga giluwatan ang korte batok sa labing uwahi ug sa uban pang kamandoan.  Ang NTC maoy nikakak sa pagpatuman.

-o0o-

            Ang lunsay nga kamatuoran mao nga inutil ang NTC.  Kay ginapos nang daan sa Malakanyang.  Diin nagsugod ang tanang maniobra sa paglansang sa tag-as kaayo natong bayranan sa telepono sud na sa usa ka dekada.  Nagpabilin ang mga bayranan sa telepono nga gitakda sa NTC niadtong 1999.  Bisan kon ang ubang kanasuran hagbay rang nipahamtang og dagkong laslas.  Ug sukwahi sa pangangkon sa telcos nga nitidlom nang bayranan sa telepono.

            Mga itoy sa telcos ang hapit tanang gitudlo sa Malakanyang sa NTC.  Ang pipila nga nangahas pagpatigbabaw sa kaligdong sa buhatan wa magdugay sa katungdanan.  Maong bisan unsay gahom ug pilay gahin sa NTC, kon ang Malakanyang mopili lang gihapon pagbayad sa ilang politikanhong utang, padayon tang tulison sa atubangan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com