Arangkada of Leo Lastimosa for February 26, 2012

Kultura sa pagpa-ulipon


Samtang nagsaulog ang nasud sa ika-26 nga sumad sa paglingkawas sa katawhang Pilipinhon gikan sa diktadura ni Ferdinand Marcos pinaagi sa malinawon nga People Power Revolution, gipahinumdoman si Presidente Noynoy Aquino nga dunay nagngutngot nga suliran nga kinahanglang iyang tutokan ug sulbaron sa labing daling panahon.
Kapin sa 200 ka overseas Filipino workers (OFWs) sa Taiwan nikiha sa labor brokers nga nipaburot pag-ayo sa ilang utang ug nihikaw sa ilang suholan sud na sa pila ka buwan.  Ang class suit gisusi na karon sa prosecutors sa Taiwan.  Kon makadaog ang mga Pinoy, daghang langyaw nga mga trabahante sa Taiwan ang mosunod nila.

-o0o-

Segun sa Central News Agency (CNA) sa Taiwan, ang OFWs nakatrabaho sa Hsinchu Science Park sa amihanang Taiwan.  Nialsa sila dihang gipugngan ang ilang suholan aron pagbayad sa makalilisang nga interes sa ilang utang sa labor brokers.
Dakong opisyal sa Department of Justice (DOJ) sa Pilipinas nitug-an sa CNA nga kon kapamatud-an ang kaso sa OFWs, kapasanginlan ang mga sinumbong og human trafficking.  Ug tungod sa kadagko sa mga negosyo ug katungdanan sa mga sinumbong, mahimong maapektahan ang pagpada sa Pilipinas og mga trabahante ngadto sa Taiwan.

-o0o-

Di ni maoy unang kaso sa pangabuso sa Taiwanese nga labor placement agencies sa OFWs.  Kon way himuon si Presidente Aquino, di ni maoy kataposan.  Bisan sa mga balaod pagpanalipod sa OFWs gikan sa madaugdaugon nga placement fees--nga nagtakda nga ang placement fee kinahanglang di molapas sa usa ka buwan nga suholan sa mga trabahante--padayong gitulis sa atubangan ang OFWs.
Nahibaw-an sa CNA gikan sa usa ka labor broker nga ang OFW kinahanglang moggasto og labing menos P100,000 aron makatrabaho sa Taiwan.  Kini bisan ang binuwan nga suholan P15,000 ra.  Kay wa may kuwarta, ang OFW mapugos pagdangop sa mapahimuslanong labor brokers.  Nga gawas nga mopaburot sa ilang utang, di pa gyod motuman sa trabaho ug suholan nga nahimutang sa kontrata.

-o0o-

Ang pait nga kamatuoran mao nga kining pangabuso batok sa OFWs nahibaw-an sa mga buhatan sa gobyerno sa Pilipinas.  Kansang mga opisyal naanad na sa paglingiw ug pagkumbinser sa ilang kaugalingon nga ang OFWs ang nagkinahanglan og trabaho ug busa di kapamugos pagpatuman sa mga lagda.
Ang kultura sa pagpa-ulipon sa mga langyaw gipadayon sa pamunoang Aquino.  Wa mosaway ang Malakanyang sa pagpamatay sa Libya sa iyang kaugalingong katawhan niadto ug sa Syria karon tungod sa kahadlok nga bawosan ang atong OFWs.
Unsaon man nato paglingkawas kon ang atong kadagkoan maoy mag-una-una paglawog sa atong mga trabahante ngadto sa mga langyaw ug maoy moggapos sa atong mga kamot kon ang mga biktima, nga atong gi-ulug-ulogan pagtawag nga "Bag-ong Mga Bayani," magpakitabang na?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 25, 2012

Bayaning Pilipino


Sa unang adlaw sa klase isip tinun-an sa medisina sa Cebu Institute of Medicine (CIM) sa Dakbayan sa Sugbo, si Roel Z. Cagape gipangutana sa iyang magtutudlo nganong mag-doktor siya.  Lahi sa kasagaran sa iyang classmates nga niangkon nga gusto silang mag-dato ug makahatag og haruhay nga kaugmaon sa ilang pamilya, si Roel niingon nga gusto siyang mobalik sa iyang lalawigan sa Sarangani aron makatambal sa labing kabos nga mga pasyente.

Gikataw-an si Roel sa iyang classmates.  Giingnan gani sa iyang magtutudlo nga mausab rang iyang panglantaw kon maglisod na pagtiwas sa medisina.  Dihang na-doktor na, sukwahi sa pasidaan sa iyang kaubanan, si Roel nibalik sa Sarangani ug nagsugod pagpanambal sa mga pasyente nga di kabayad niya.

-o0o-

Human sa 20 ka tuig, si Roel nagpabilin pa sa Sarangani.  Inay maghuwat sa labing nagkinahanglan nga mga pasyente, siya ang nikatkat sa kabukiran aron pagpangita ug pagtambal nila.

Tungod sa kalayo sa mga tambalanan gikan sa bukirang mga barangay, ug sa kakuwang sa sakyanan, ang mga pasyente gilukdo intawon sa ilang kaparyentihan.  Maong kasagaran di nang kaabot ang mga pasyente nga buhi, ug hastang mga naglukdo mamahimo na sang pasyente tungod sa grabeng kakapoy inig abot sa patag.  Mao ni nakaaghat ni Roel pagsugod sa "Ambulansiyang Kabayo."

-o0o-

Gipakaingon ni Ellen Nisperos nga igo nang iyang pagsilbing interpreter alang sa pipila ka bungol nga may kaso sa korte, subay ni sa proyekto sa ilang simbahan pagtabang sa katawhang may kakulian sa panglawas.  Hangtod nga namatikdan ni Ellen ang pagdaghan sa mga bungol nga gipamatay ug gipanglugos sa Malaybalay City, Bukidnon.

Gawas sa pagtudlo nila, si Ellen nakakita sa panginahanglan pagtukod og dormitoryo nga kapuy-an sa mga tinun-an aron nga mas luwas gikan sa mga tawong di kasabot ug magpahimus nila.  Napugos si Ellen pagpananghid sa iyang tinuod nga pamilya aron itingob ang panahon pagduma sa dormitoryo, pagtudlo ug pagsilbing tingog sa bungol niyang mga tinun-an.

-o0o-

Silang Dr. Roel Z. Cagape ug Ellen Nisperos duha lang sa mga gipasidunggan sa Gawad Geny Lopez Jr. Bayaning Pilipino Awards (Regional Level alang sa tibuok Kabisay-an ug Mindanao) niadtong Huwebes sa gabii sa ABS-CBN Broadcast Complex, sa Jagobiao, Mandaue City.
Ubang gipasidunggan mao silang Dr. Ramon G. Zarceno sa Iloilo City; Carlito "Karl" M. Gaspar sa Redemptorist Seminary, Cebu City; Rodelio "Waway" Linsahay Saway, Sr. sa Lantapan, Bukidnon; Joesie Abo-Abo Durango sa Cabadbaran, Agusan delo Norte; Zoilo Jayobo Pinongcos, Jr. sa Leganes, Iloilo; Rebecca G. Ouano sa Banilad, Cebu City; Nelly Tabor Mantac sa Matalam, Cotabato; ug Noaima D. Dimangadap-Metmug sa Kalawi, Lanao del Sur.
Taliwa sa naghitak nga mga eskandalo sa pagpahimus ug pangurakot, sabyag sa lab-as nga tubig ang mga sugilanon sa mga Bayaning Pilipino.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 24, 2012

Cuevas ug Enrile


Hangtod karon, daghan pang nahibung sa desisyon ni Senate President Juan Ponce Enrile pagbabag sa testimoniya sa opisyal sa Philippine Airlines mahitungod sa daghang pabor nga padayong gipahimuslan ni Chief Justice Renato Corona ug sa iyang asawang si Cristina gikan sa PAL samtang nag-ung-ong sa Korte Suprema ang kaso sa kompaniya sa negosyanteng si Lucio Tan.
Ang House Prosecution Panel niingon nga sukwahi ni sa pagtugot ni Enrile sa ilang mga ebidensiya nga wa direktang mahisguti sa Article 2 sa kasong impeachment.  Ang mga abogado ni Corona niingon nga gipul-an na si Enrile sa pag-abuso sa prosekusyon sa "liberality" sa impeachment court.

-o0o-

Duna koy itanyag nga katin-awan sa makapahibung nga pagbalitok ni Enrile sa ilang nasugdan nga pagdawat sa tanang ebidensiya nga makatabang sa senator-judges paghusay sa mga pasangil batok ni Corona.  Nikalit lang og kasuko si Enrile sa prosekusyon dihang sunudsunod nga nabisto ang tinuod niyang edad:

• Gisukmatan niyang Sugbuanong private prosecutor nga si Arthur Lim kon nagtuo bang gi-angu-ango na siya sa pangedarong 88 human nakalimot nga maoy nagsugo sa opisyal sa Bank of the Philippine Islands pagtugyan og mga dokumento, dihang gisubli ang transcript sa husay napamatud-an nga sakto si Lim; ug
• Gikasab-an niyang batan-ong House prosecutor, si Sherwin Tugna, sa pagtawag sa "sunod" nilang saksi sa Article 3 kay niinsistir nga "una" to nilang saksi, human sa pila ka gutlo napamatud-ang sakto si Tugna.

-o0o-

Wa pa gani kabuylo sa pagsaulog silang Lim ug Tugna sa ilang kadaogan batok ni Enrile, namatikdan nga mas taas nang tingog ni Enrile, mas masuk-anon nang iyang sinultihan ug mas kusog nang hapak sa gavel.  Timaan na diay to sa iyang pagpul-ong sa Article 3.
Dihang gibalibaran ni Enrile ang testimoniya ni PAL Vice President Enrique Javier, wa niya tuguti si Tugna sa pagpasabot sa iyang baruganan.  Dihang nitabang pagpasabot si Lead House Prosecutor Niel Tupas Jr., gisalikway sab siyang Enrile ug gitawag na hinuon ang Article 3 nga "basura."

-o0o-

Sa mga sipyat ni Enrile, gidasonan siyang retired justice Serafin Cuevas.  Ambot nag-ulug-ulog ba lang, o managsama gyong nakalimot, gipasaligan ni Cuevas si Enrile nga wa siya mangayo og mga dokumento sa BPI ug nga si Javier ang unang saksi sa Article 3.  Dihang napamatud-ang sayop si Enrile, wa nay tingog si Cuevas, bisan ek na lang.
Bisan sa mga pasidungog sa iyang katakos ug kalantip, si Cuevas dunay iyang bahin sa mga bulilyaso.  Iyang cross examination ni BIR Commissioner Kim Henares nakabisto ug nakabasura sa ilang plano pag-usab sa statement of assets, liabilities and net worth (SALNs) ni Corona ug si Cuevas ang nitanyag pagkuha sa tanang bank records ni Corona sa BPI, nga iyang gidalidali pagbakwi human tawgi ni Corona.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 23, 2012

Mas maayong sulbad


Bisan nagkayamukat ang pagpatuman sa orihinal nga Pantawid Pasada Program, ang paghatag og fuel subsidy ngadto sa mga drayber sa public utility jeepneys (PUJs) ug tricycles sa niaging tuig, gipahibawo sa Malakanyang ang pagpatuman sa ikaduhang hugna sa programa karong buwana.  Kay wa may gipahibawo nga bisan unsang kausaban sa mga lagda, may sukaranan ang kahadlok nga samang kaguliyang ang masinati karong tuiga.
Maong mabanhaw na sab ang mga pangutana kon nagtinguha ba gyod ang pamunoan ni Presidente Noynoy Aquino pagtabang sa transport sector, nga maoy direktang naigo sa way hunong nga pagsaka sa presyo sa lana.  O gusto lang makapanagang nga wa sila magpatara sa krisis sa lana.

-o0o-

Bisan morag puol na, apan kay gibungulbungolan man sa Malakanyang, tuguting among balikon ang mga buslot sa programa nga nakapatumaw sa pagduda kon pagtabang ba sa PUJ ug tricycle drivers ang tuyo sa Pantawid Pasada:

• Gamay rang subsidy (P1,050 sa matag PUJ driver ug P150 sa matag tricycle driver) apan hasol ug langayng makuha;
• Dagkong dakbayan ug kalungsoran ray may kahimanan pagbasa sa smart cards, nga maoy agian sa subsidy, busa maglaway lang intawon sa benepisyo ang mas tabanganan unta nga mga drayber sa hilit nga mga dapit; ug
• Ang gipanghatagan sa smart cards mao ang operators, nga ang pipila wa motugyan sa benepisyo sa ilang drivers.

-o0o-

Ang Department of Energy (DOE) nipahibawo nga nasudlan na og kuwarta ang 1,200 ka smart cards.  Gipasabot sa DOE nga anam-anam ang pagpasud sa kuwarta pinasikad sa kataposang numero sa license plate numbers gikan sa 0 ngadto sa 9.
Sama sa naandan, hanap ang pahibawo sa DOE.  Lukop nasud bang pagpasud sa kuwarta?  O magsugod lang gihapon sa Metro Manila ug pila pa ka buwan gikan karon modagayday sa Sugbo ug ubang mga lalawigan?  Maong nahadlok ko nga, sama sa niaging tuig, mahurot na sang krudo sa mga drayber pagsusi nasudlan na bang ilang cards o wa pa ba.

-o0o-

Makumbinser lang ni Presidente Aquino ang katawhang Pilipinhon nga lunsay ang iyang tinguha pagtabang sa mga naigo sa krisis sa lana kon usbon ang salikwaot nga pagtuo nga ang PUJ ug tricycle drivers ray biktima.  Gawas sa transport sector, igo ang tanan, apil nang mga mag-uuma ug mga mamumuo, nga maoy kinabag-an sa populasyon, kay ang kamahal sa lana nisangpot sa pagsaka sa presyo sa inadlawng palaliton ug paghiyos sa tinuorayng bili sa inadlawng kinitaan.
Sa ato pa, mas kapanalipdan ang katawhan sa krisis sa lana pinaagi sa pagsubli sa hingpit nga kagawasan sa mga kompaniya sa lana pagpaburot sa ilang ginansiya ug sa pagpaburot sa expanded value added tax nga makolekta sa gobyerno sa matag saka sa presyo sa matag litro sa lana.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 22, 2012

Nanghuy-ab ni Enrile


Si Senate President Juan Ponce Enrile nakalimot sa iyang trabaho isip presiding officer sa impeachment trial.  Si Enrile nakalimot nga si Chief Justice Renato Corona ang ilang gihusay.  Gipakaingon ni Enrile nga siya pa gihapon ang berdugo sa martial law nga mahimong mangespiya sa bisan unsang misteryo nga makadapit sa iyang pagtagad.
Nga maoy usa sa posibleng katin-awan nganong nikalit lang paghukom si Enrile nga siya ray mangutana sa ilang gipatawag nga mga opisyal sa Philippine Savings Bank (PSBank) sa unang duha ka takna sa husay niadtong Lunes.  Gipasal-ot lang niya og kadiyot si Senador Miriam Defensor Santiago.  Nga, sama niya, napakyas pagpugong sa higanteng panghuy-ab sa salida.

-o0o-

Gilamian pag-ayo si Enrile sa iyang pagsukitsukit nga human siya nahutdan og pangutana ni PSBank Katipunan Branch Manager Anabelle Tiongson, gipapuli niya sa witness stand ug gisunod paggaling ang PSBank President Pascual Garcia III.  Alang ni Enrile, labaw siya sa ubang senator-judges nga may limitasyon sa oras sa ilang mga pangutana ug mga diskurso.  Tuod man, way bisan usang nangahas pagbaraw ni Enrile.  Napugos lang si Enrile sa kasamtangang pagputol sa duka niyang salida sa labing menos duha ka higayon, kanus-a gidudahang nituman siya sa sugo sa lawas.
Dihang nakabantay sa kataas na sa oras nga iyang nausik, napugos si Enrile pagpasabot nga ang iyang mga pangutana motukas sa misteryo sa tinubdan sa dokumento nga gisumiter sa prosekusyon pagpa-supina sa dollar accounts ni Corona.

-o0o-

Gipakaingon ni Enrile nga natuman ang iyang tahas dihang niangkon si Pascual nga gi-audit sila sa Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP) ug Anti-Money Laundering Council (Amlac) gikan sa Oktubre hangtod sa Disyembre 2010 ug nga ang representante sa Amlac, si Jerry Leal, nangutana mahitungod sa bank account ni Corona sa Katipunan Branch.
Haskang lipaya sa mga abogado ni Corona.  Kon kapamatud-an ni Enrile nga ang Amlac ug di "small lady" ang tinubdan sa dokumento, kapasanginlan ang pamunoan ni Presidente Noynoy Aquino nga nigamit na sa kinatibuk-ang puwersa sa gobyerno paggukod sa iyang kaatbang.

-o0o-

Wa pa ganing kasugod pagsaulog ang mga dumadapig ni Corona, napawong dayon.  Kay, sa way hikuhiko, gipasabot sa BSP nga ang ilang audit wa mangayo ni hatagi og bank accounts ni Corona ug nga si Leal igo lang nagpakisayod nganong wa maapil si Corona sa listahan sa PSBank sa politically exposed personalities (PEP).  Gawas pa, ang audit gihimo kapin sa tuig sa wa pay naghisgot sa impeachment ni Corona.

Sa kataposan, nakapadayon nang husay sa merito sa kaso.  Apan napandol ra sab dayon.  Kay si Enrile, 88, nakalimot nga siya diay nagsugo pagpakita sa mga dokumento sa bank accounts ni Corona sa Bank of the Philippine Islands.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 21, 2012

Gapos sa SALNs


Sa di pa molampos silang Chief Justice Renato Corona ug iyang agawon nga si kanhi presidente Gloria Arroyo paglipat sa katawhan, angay natong hinumdoman ang napakita nang mosunod nga buslot sa statement of assets, liabilities and net worth (SALNs), nga gitagoan ni Corona hangtod napugos sa senator-judges ang clerk of court sa Korte Suprema pagtahan nila:

• Tanang SALNs ni Corona wa maglakip sa pirma sa iyang asawa nga si Cristina, bisan klarong may luna alang ini;
• Pipila ka SALNs ni Corona wa maghisgot nga nagtrabaho sa gobyerno ang iyang asawa sa katuigan nga si Cristina gitudlo ni kanhi Arroyo sa John Hay Management Corporation; ug
• Ang SALNs wa maglakip sa mga yuta ug kabalayan nga iyang napalit.

-o0o-

Karong naablihan nang peso bank accounts ni Corona sa Philippine Savings Bank (PSBank) ug Bank of the Philippine Islands (BPI), nabisto sang dakong kang-a tali sa cash in bank nga gideklarar ni Corona sa iyang SALNs ug sa aktuwal niyang mga deposito sa duha ka bangko:  P3.5 milyones sa SALN sa 2010 ug P31.75 milyones sa lima ka peso accounts sa BPI ug lima ka peso accounts sa PSBank.
Wa pa ni labot sa dollar accounts sa PSBank nga nasupinahan apan di pa maablihan sa Senado tungod sa temporary restraining order sa labawng hukmanan nga giingong may $700,000 ug sa laing dollar account sa laing banko nga may $300,000.

-o0o-

Nakakuha pa gyod og bonus ang House Prosecution panel:  Laing tulo ka peso accounts ni Corona nga gi-boluntaryo pagpahibawo sa presidente sa PSBank nga si Pascual Garcia III, may deposito nga P32.6 milyones, nga pulos gitak-opan ni Corona niadtong Disyembre 12, 2011, ang adlaw sa pagka-impeach niya sa House of Representatives.
Nakamatngon sa kakadudahan sa lihok ni Corona, iyang mga abogado nidalidali pagpasabot nga ang tinuod nga tag-iya sa kuwarta mao ang Basa-Guidote Enterprises nga gipanag-iya sa iyang asawa.  Nga nakapahagbong nila sa laing gahong.

-o0o-

Nganong gibutang man sa ngan ni Corona ang kuwarta nga di iya?  Nganong nisugot man nga maoy mohupot sa giingong kuwarta sa korporasyon nga hagbay rang giwagtang sa Securities and Exchange Commission?  Iya man o sa kompaniya sa iyang asawa ang P32.6 milyones, nganong wa man ideklarar ni Corona sa iyang SALN?
Niangkong mga abogado ni Corona nga may kasaypanan ang iyang SALNs.  Apan niinsistir sab nga gitugotan siya sa pagtul-id sa kasaypanan.  Klarong wa mahunghongi ni Corona ang iyang mga abogado nga may mga desisyon nang iyang Korte Suprema sa susamang mga kaso.  Nga ang mga sinumbong nga nangangkon nga nasayop sa ilang SALNs pulos gitaktak sa ilang puwesto sa gobyerno.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 20, 2012

Ginawongan ni Gloria


Si Chief Justice Renato Corona di na maoy nagkontrolar sa iyang kaugalingon.  Dihang nagdumili siya pag-resign human gi-impeach sa House of Representatives niadtong Disyembre 12, 2011, bisan sa daghan niyang tinagoan nga katigayonan ug ubang personal nga mga sekreto, si Corona nitahan na sa iyang kapalaran ngadto sa mas gamhanang mga tawo, kansang mga interes mapanalipdan kon magpapating siya sa katungdanan.
Ang mga diskurso ni Corona, nga mas kaamgid sa pangampanya sa nanggungis nang politiko kay sa ligdong nga mahistrado, di iya.  Ang gamhanang makinarya sa propaganda nga nakabuylo na paglubog sa mga isyu batok niya gipalihok sa mga niisip ni Corona nga kataposang babag sa ilang pagkadunot sa prisohan.

-o0o-

Si kanhi presidente Gloria Arroyo ang labing dakong pildero kon makonbikto si Corona sa impeachment trial sa Senado.  Kon mapalagpot si Corona sa katungdanan, wa nay makabaraw sa mga kasong plunder nga nag-ung-ong batok ni Arroyo.  Mahimong masakmitan si Corona sa ilegal niyang katigayonan, apan si Arroyo kinahanglang magpasakitsakit sa tanang higayon aron di mabalhog sa tinuod nga selda.
Maong si Arroyo, labaw ni Corona, ang determinadong nanglawgaw sa impeachment trial.  Gawas sa way kinutobang paglangaylangay sa husay, ginamit ang pipila ka itoy nga senator-judges, gisabwag pa gyong daghang libuglibog sa gawas sa husay.

-o0o-

Duha ang timaan nga ang makalilisang nga makinarya sa propaganda ni Arroyo ang naglihok karon alang ni Corona:

• Kasagaran sa mga linya sa propaganda gisunod ra sa nahalin nang mga linya sa niaging kampanya sa piniliayng presidensiyal--nga Hacienda Luisita ang ngan sa labing dakong inhustisya batok sa mga mag-uuma ug nga may depekto gyod sa pangutok si Presidente Noynoy Aquino; ug
• Kasagaran sa mga politiko, komentarista ug kolumnista nga nagpabuwa sa ilang baba pagbalaan ni Corona mao ra sab ang mga nibaligya sa ilang kalag kaniadto pagdupa sa matag nangalisbo nga transaksiyon ni Arroyo ug sa iyang mga kakonsabo.

-o0o-

Gawas nga pan-os nang mga linya ug wa nay motuo sa mga propagandista, dunay mas dakong problema ang kampanya pagpahumot ug pagluwas ni Corona:  Si Corona sama ni Arroyo wa mopahibawo sa labing baho niyang mga sekreto.  Mga turutot ni Arroyo niadto nagkapuliki sa nagsunudsunod nga Hello Garci, fertilizer, NBN-ZTE, Jose Pidal, poll automation ug ubang eskandalo, samang mga turutot nagkarakara karon pagtabon sa bag-ong bank accounts ug mga transaksiyon nga kalit lang mabisto.
Ngadto sa mga sinuholan:  Wa pa ba mo pul-i og pamakak?  Wa pa ba mo mauwaw nga hagbay rang gisalikway sa kinabag-an sa katawhan?  Palabihon ba lang gihapon ang kuwarta kay sa kamatuoran?  Ug hangtod kanus-a man nga magpaugat pagpabilin sa sayop nga bahin sa kasaysayan?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com