Arangkada of Leo Lastimosa for July 12, 2009

                KRIMEN SA TAMBAL

 

            Haskang bagaa og apapangig sa higanteng mga kompaniya sa tambal.  Kusganon nilang gisupak ang kamandoan pagpahamtang og price control sa mga tambal nga labing gikinahanglan sa labing kabos nga mga pasyente pinaagi sa pagpasidaan nga makadaot ni sa gawasnong merkado ug makahatag og ngil-ad nga mensahe ngadto sa lokal ug langyaw nga mga magpapatigayon.

            Apan sama rang giangkon sa mga kompaniya nga gipaburot ang ilang ginansiya dihang nisaad ngadtong Pres. Arroyo nga laslasan og katunga ang presyo sa pipila nila ka tambal.  Ang ila diayng pagtan-aw sa gawasnong merkado mao nga hingpit silang gawasnon pagpataas sa presyo bahalag ang mga konsumidor di nang kapatambal sa ilang mga masakiton ug nagbuntaog nang ilang ginansiya.

-o0o-

            Ang pagkonsabo sa higanteng mga kompaniya sa tambal di lang dakong kalapasan sa mga balaod sa gawasnong patigayon kon dili tampok pa gyod sa bukubuko sa kinabag-an sa mga pasyente nga maluwas pa unta gikan sa balatian ug kamatayon kon di pa tungod sa ilang kahangol sa ginansiya.  Bisan sa gawasnong merkado, tahas sa kagamhanan ang pagbaraw sa nangalisbo nilang kalapasan.

            Wa molayat ang kagamhanan pagpahamtang dayon og price control.  Apan way pupanaganang giisnab sa mga kompaniya ang nahaunang mga awhag pagpaubos sa ilang presyo dinhi—bisan iambas lang sa ilang presyo sa ubang kanasuran.  Bisan sa gawasnong merkado, ang kagamhanan may gahom pagpahamtang og price control.

-o0o-

            Ang pagpangugat sa mga kompaniya sa tambal nga pasagdan silang boluntaryo nga molaslas sa ilang presyo maoy labing makauuwaw nga pasundayag sa ilang kahawod ug ka way uwaw.  Nasakpan na sila—nikumpisal na gani—sa pagpaburot sa ilang ginansiya.  Inay moduko sa silot nga ipahamtang batok nila, nagpapating pag-awhag nga tugotan silang mobawi sa ilang atraso pinaagi sa pagkolekta na lag mas gamayng ginansiya.

            Wa silay kalainan sa bangis nga mamumuno nga human nasakping way kukaluoy nga niluba sa iyang mga biktima nihirit pa nga inay silotan siya hapuhapon lang niya ang mga biktima—o ang nangamig na nilang mga patayng lawas.

-o0o-

            Labawng makapasubo mao ang paglikoy ni Pres. Arroyo.  Human yak-i ang gisugyot nga executive order sa price control sa pipila ka tambal, nakigtagbo siya sa higanteng mga kompaniya sa tambal (ang tigom gitago unta gikan sa publiko apan giangkon sa Malakanyang dihang gibisto ni Sen. Mar Roxas).  Nahimutang ba kaha intawon ang mga kalag sa mga pasyente nga nangamatay tungod sa kamapahimuslanon sa mga bisita nga giyangu-yango ni Arroyo?

            Lisod nang lalison ang pasangil nga tua sa pikas kapusta si Arroyo sa pakigbisog pagpaubos sa presyo sa tambal.  Ang mas dakong demalas mao nga nakigkonsabo na sab siya sa mga kompaniya sa tambal pag-umol og taphawng mga ulug-ulog alang sa mga konsumidor.  Nga ipahibawo atol sa iyang SONA.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 11, 2009

                        SANGIT SA SONA

 

Kon wa kang kapahimus sa mas baratong presyo sa tambal hangtod karon, kapin sa usa ka tuig human napasar sa Kongreso ug napirmahan ni Pres. Arroyo ang Cheaper Medicines Law, ginhawa una og lawom.  Ug pangaliya nga tumanon sa higanteng mga kompaniya sa tambal ang ilang saad nga us-osan ang presyo sa ilang tambal sa di pa ang State of the Nation Address (SONA) ni Arroyo karong Hulyo 27.

Mao diayng gipanghambog nang daan sa Malakanyang nga malipay ang katawhan sa SONA.  Nagkasabot na diay silang daan nga baratuhon ang tambal dayong pakigpung ni Arroyo atubangan sa mga senador ug mga kongresista.

-o0o-

            Ang ilang pagpaabot sa SONA nagpasabot og kapin sa tuig nga pagkalangay sa paglaslas sa presyo sa mga tambal, nga labihang mahala kon itandi sa samang mga tambal nga ginama sa samang mga kompaniya sa ubang kanasuran.  Unsang matanga sa presidente nga makaako pagpaantos sa iyang katawhan aron lang may init siyang balita nga ikapasigarbo atol sa SONA?

            Hagbay rang napasar ang balaod kansang kinatibuk-ang ulohan, Universally Accessible Cheaper and Quality Medicines Law, nipasalig unta pagpalingkawas sa katawhan gikan sa way kukaikog nga pagpaburot sa ginansiya sa higanteng mga kompaniya sa lana.  Hagbay rang giduso ngadto sa Malakanyang ang kamandoan pagtakda og MRP (maximum retail price) alang sa mga tambal nga labinang gikinahanglan sa labing kabos nga mga pasyente.  Apan gipili ni Arroyo ang pagpaabot sa SONA.

-o0o-

            Makapasubo nang daan nga gipili ni Arroyo ang pagpakigtagbo sa mga kompaniya sa tambal (aron paminawon ang ilang pagpanalipod sa way sukaranang pagpaburot sa presyo dinhi, sukwahi sa mas ubos nga presyo nga ilang gitakda sa ubang kanasuran) inay sa labing timawa nga mga Pilipinhon nga padayong nahikawan sa batakang katungod sa kahimsog (aron unta mapahinumdoman kinsay mas nagkinahanglan sa tabang sa iyang buhatan).

            Mas makapasubo nga ulug-ulogan pa gyong Arroyo ang masakitong mga Pilipinhon sa sinabotan nga laslas sa presyo, nga mas ubos ug mas taphaw kay sa gitakda unta sa mga lagda nga giyak-an lang sa iyang buhatan.

-o0o-

            Kon gipirmahan pa lang untang Arroyo ang executive order sa MRP sa 22 ka tambal, makaginhawa na unta og luag ang mga pasyente.  Di na unta atakehon sa mas grabeng sakit tungod sa kamahal sa tambal alang sa yanong ubo ug hilanat.

            Niang pipila sa mga tambal nga ipaubos unta sa MRP apan giisnab ni Arroyo:  Tambal batok high blood pressure, Norvasc, nga mahimo na untang P22.50 gikan sa P44.50; tambal sa diabetes, Diamicron, nga mokanaog unta ngadto sa P7.35 gikan sa P14.75; antibiotic nga Zithromax nga mobarato unta ngadto sa P149.37 gikan sa P298.75; ug antibiotic nga Augmentin suspension 60 ml nga laslasan unta ngadto sa P179.50 gikan sa P359.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 10, 2009

            LUOK SA LIBRO

 

Ang bisan unsang nahibiling pagduda sa panagkonsabo tali sa kagamhanan ug pribadong mga kompaniya sa lana hingpit nga napapas sa ilang pagsupak sa kamandoan nga ablihan ang books of accounts sa Petron, Shell ug Chevron (kanhi Caltex).  Maayo na lang kay gibasura sa hukmanan ang ilang pagsupak.  Apan way tilimad-on nga ilang tumanon ang maghuhukom.

Si Manila Regional Trial Court Branch 26 Judge Silvino Pampilo Jr. niinsistir nga angayng tumanon sa Commission on Audit (COA), Bureau of Internal Revenue (BIR) ug Bureau of Customs (BOC) ang iyang sugo:  Nga utingkayon ang cash receipts, cash disbursement books, purchase orders sa mga produkto sa lana, delivery receipts, sales invoices ug ubang dokumento sa pagpamalit og lana sa tulo ka kompaniya gikan sa Enero hangtod sa Disyembre 2003.

-o0o-

            Makapahibung nang daan nga nagkauyon ang kagamhanan ug ang higanteng mga kompaniya sa lana sa pagtago sa mga libro sa patigayon sa Petron, Shell ug Chevron gikan sa mga konsumidor.  Mas makapahibung pa gyod ang paglikoy sa kagamhanan human kasab-i nilang Pres. Arroyo ug Energy Secretary Angelo Reyes ang mga kompaniya sa lana tungod sa patuyang nilang pagpasaka sa presyo sa ilang mga produkto.

            Inay hangpon ang kahigayonan pagsusi unsa kamakiangayon ang pagpaburot sa presyo sa lana dinhi sa ato bisan sa pagtidlom sa presyo sa lana sa merkado sa kalibotan, niapil na hinuon ang kagamhanan pagkuwestiyon sa katungod sa COA, BIR ug BOC pagsusi sa mga transaksiyon sa lana.

-o0o-

            May sukaranan ang mga konsumidor nga manghimalingka.  May katungod silang matinga asa man diay kapusta ning gobyernoha?  Tinuod ba nilang gikuwestiyon sa dakong burot sa presyo sa lana?  O giulug-ulogan lang nila ang mga konsumidor?

            Kon mosupak gyod ang kamandoan sa hukmanan, ang COA, BIR ug BOC mahimong sagpaon og contempt.  Apan unsa may mahimo ni Judge Pampilo batok sa higanteng mga institusyon nga nagkasabot pagsabotahe niya?  Ang bugtong dag-anan sa mga konsumidor mao ra nga milagrohan nga dutlan og uwaw ang mga hingtungdan.

-o0o-

            Si Reyes nagsige og pasidaan nga kon magpatuyang ang mga kompaniya sa lana sa ilang gibati, mapugos siya pag-abli sa ilang books of accounts.  Karong gidasonan na sa hukmanan ang iyang pasidaan, si Reyes maoy nikakak.  Giaway na hinuon si Neda Secretary General Ralph Recto tungod sa padayong pagpasangil nga overpriced ang lana dinhi sa ato.

      Apan si Reyes itoy rang Pres. Arroyo.  Mag-agad lang unsay sugo sa iyang amo.  Nganong di man gusto si Arroyo nga malilian sa mga konsumidor ang mga libro sa mga kompaniya sa lana?  May mga transaksiyon bang mga kompaniya sa lana nga, sama o labaw pa sa iyang tinagoan nga pagpa-retoke sa iyang dughan, peligrong mabisto sa kadaghanan?   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 9, 2009

              SUMBAG SA BUWAN

 

       Unsay mahimo sa katawhan kon ang kagamhanan maoy babag sa kausaban nga maoy makahaw-as nila gikan sa lang-og nga gahong sa katimawa ug inhustisya?  Mahimo silang mag-rebolusyon—moalsa og armas paghingilin sa mga nagtungkawo sa gahom.  Apan ang malampusong mga rebolusyon sa kasaysayan naghulad og di maayong hulagway:  Ang mga rebolusyonaryo wa lang mosunod kon dili nipalabaw pa sa kamapahimuslanon sa ilang mga gipulihan.

       Apan di ni igong sukaranan sa pagpangiyugpos ug pagpakahilom ug pagdawat na lang sa mga pangabuso sa mga namunoan.  Di mahimong hangtod sa hangtod na lang nga moduko ug magpaawot ang kinabag-an.  Kay makadasig lang ni sa mga gamhanan pagsaamot pagduot nila.

-o0o-

       Ang mga rebolusyonaryo mopasalig nga ang tinuorayng kausaban sa katilingban makab-ot lang pinaagi sa pag-ula og dugo.  Nga pinaagi lang sa pagbuno sa mga haligi sa nagharing hut-ong nga makahulip ang tinuorayng mga representante sa batakan nga hut-ong sa katawhan.

       Alang nila taphaw ang malinawon nga mga rebolusyon niadtong 1986 ug 2001.  Maong ang pangawat sa diktadurang Marcos gipalabwan pa sa PCGG ug ubang mga buhatan nga gitukod ni Cory Aquino.  Maong ang kakawatan ni Erap nahawongan sa makadaghang higayon sa pamunoan nga nagpaka aron ingnon nga maoy moalim sa tanan niyang imoralidad, paghubug-hubog ug pagpabadlong.

       Di ko andam nga makiglalis sa mga rebolusyonaryo.

-o0o-

       Alang nako, ang gikinahanglan sa nasud karon mao ang kausaban nga mapatuman sa labing malinawon ug makiangayon nga paagi—nga gawas nga way dugo, way bisan gamay nga papel ang kagamhanan.  Kanang kausaban nga di mopukan sa kagamhanan apan mohukas sa dunot nga institusyon nga wa kinahanglana ug di makababag sa pagsakmit sa katawhan sa ilang makiangayong luna ilawom sa adlaw.

       Apan unsaon nimo pagsukol ang institusyon nga labing gamhanan ug nga maoy nag-umol ug nagpatuman sa tanang mga lagda?  Unsaon nimo paglaktaw ang kagamhanan nga inay manalipod sa labing huyang mao na hinuoy nakigkonsabo sa mga mapahimuslanon?

-o0o-

       Pasaligan tika nga samtang nangandoy ko sa mga bituon nagtugkad ang akong tiil sa yuta.  Nahibawo ko nga morang sumbag sa buwan ang akong gihandom nga matinud-anon nga kausaban nga di kababagan ni bisan kinsa kay naggikan sa kinauyokan nga bahin sa matag kasingkasing sa kinabag-an sa katawhan.

       Di na mahitabo ugma.  O sunod buwan.  Mahimo ganing di ni nato masaksihan hangtod sa kataposan natong ginhawa.  Apan sama katino sa pagsilang sa adlaw sa sidlakan ug pagsawop ini sa kasadpan, moabot ang malipayong adlaw nga ang labing hawod nga mga hari ug labing kusganong kagamhanan motahan sa tanan nilang pamintaha, mokalawat nga di ang ilang hakog nga mga interes maoy mopatigbabaw, magbayad sa tanang pagpangyatak sa labing gagmay nga mga sakop sa katilingban, ug sa kataposan moluhod sa katawhan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 8, 2009

              MITHI PAGSUKOL

 

       Ang kawani sa LBC sa Mandaue City buhi pa unta ron kon wa pa magdumili paghatag sa P2,000 ngadto sa mga tulisan niadtong Lunes sa buntag.  Si Padre Jovencio Rabusa buhi pa unta ron kon nihatag pa dayon sa iyang cellphone ngadto sa mga tulisan sa Cansojong, Talisay City niadtong Lunes sa gabii.

       Ang mga paniid sa ibabaw maoy nakahimong kasarangan na lang sa mga tambag gikan sa kapolisan ug mga opisyal sa kagamhanan nga kon simbako ikaw ang sunod nga mabiktima sa tulis ihatag na lang imong kuwarta o cellphone; kay ang mga butang nga mawa makit-an pa pagbalik, ang kinabuhi di na.

-o0o-

       Pasayloang mosukwahi ko.  Mas sayon unta ang pag-uyon, labi na atubangan sa nisulbong nga kriminalidad nga ang mga responsable nagkabangis batok sa mga biktima.  Apan alang nako nangalisbo ang bisan unsang sugyot nga sayop ang pagbarug, pagsukol ug pagpanalipod sa atong mga katungod.

       Makita natong mas makiangayong hulagway kon mosibog tag gamay.  Usa sa katuyoan pagtukod sa kagamhanan ug sa pag-umol og mga balaod mao ang pagpanalipod sa katawhan ug sa ilang kabtangan gikan sa mga mahilabtanon.  Di unta magkumpayot ang kinabuhi sa biktima sa tumoy sa armas sa tulisan kon natuman pa sa kagamhanan ang labing batakan niyang tahas pagpatuman sa labing batakan nga mga balaod.

-o0o-

       Ang tambag sa pagtahan dugay nang gipamugos sa mga haligi sa kagamhanan ngadto sa mga magbubuhis, di pinaagi sa sulti kon dili pinaagi sa pagpakita nga ang mga gagmay wa gyoy mahimo kon mangahas pagsukol nilang mga dagko.

       Unsa man tuod ang gidangatan sa mga nagpakatakos pagsupak sa di makiangayon nga mga pamunoan?  Nangahanaw sila ug wa na igkita sa ngitngit nga katuigan sa diktadurang Marcos.  Sa nisunod nga mga pamunoan, gipahilom sila—ang mga wa mahudlat sa kiha ug ang mga wa mabalhog sa bilanggoan way kukaluoy nga gipunggit sa nagtakoban nga mga vigilantes.

-o0o-

       Apan di mahimong motalaw ta.  Uwahi na nga karon pa ta magpalupig sa kurog sa atong kahadlok.  Ang paglawog sa atong kaugalingon ngadto sa mga mapahimuslanon—ma-tulisan man sa LBC, o ma-hawod man sa Malakanyang—maoy pagbudhi sa mga mithi nga gipakamatyan sa atong mga bayani.

       Ang pagtahan sa atong cellphone ngadto sa mga bugoy sa Cansojong sama rang atong gisalikway nga inamaw ang pagbutyag ug pagsukol ni Dr. Jose Rizal sa pagpanlupig, atubangan sa dakong tentasyon pagtila lang sa lapalapa, sa mga pari ug mga opisyal sa kagamhanan.  Ang pagpakahilom ug pagpangiyugpos lang atubangan sa pamakak, panikas ug pagpangawat sa mga nagtungkawo karon sa gahom sama rang atong gibasura nga pagpakabuang ang pag-alsa og armas ni Andres Bonifacio pagbatok ug paglugtab sa pagpangulipon sa mga langyaw.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 6, 2009

                        TRABAHO SA GUAM

 

            Kon nangita kag trabaho, makasabot ko kon maglaway ka samtang magbasa ini.  Dunay 20,000 ka bakanteng kahigayonan sa trabaho nga nagtangag og P100,000 nga binuwan nga suholan sa teritoryo sa Estados Unidos nga tulo ka oras ra gikan sa Pilipinas.  Ang dakong piyesta sa trabaho mahitabo sa Guam sunod tuig inig balhin sa baseng militar sa Estados Unidos gikan sa Okinawa, Japan.

            Apan ang di maayong balita:  Tungod sa krisis nga nihakop karon sa Amerikanhong ekonomiya, ang mga Amerikanhong way trabaho sa mainland maoy labing dakong karibal sa mga Pilipinhon pagtrabaho sa Guam.  Nitataw nang Estados Unidos nga di sila manawat og mga aplikante gikan sa China tungod sa kabalaka sa seguridad.

-o0o-

            Laing bantayanan:  Kon may nang-recruit na nimo alang sa $12 bilyones nga proyekto sa Guam, panawag dayon sa polis kay mangingilad nang niduol nimo.  Wa pay job order alang sa Guam nga giaprobahan ang Philippine Overseas Employment Administration (POEA).  Ang mga panginahanglan sa trabaho sa Guam mag-agad sa kagamhanan ug mga kontraktor sa Japan (nga maoy moabaga sa P8 bilyones nga gasto sa pagbalhin sa mga base) ug sa Estados Unidos (nga maoy mogasto sa balanseng P4 bilyones).  Matod sa Sugbuanong pangu sa POEA, Jennifer Jardin Manalili (taga Liloan) magsugod lang ang recruitment kon magsugod nang trabaho sunod tuig.

            Nauyonan na hinuon nga ang suholan mao ang minimum sa Guam nga P500 matag takna (o P100,000 matag buwan) ug nga way placement fee nga pangayuon gikan sa mga aplikante.

-o0o-

            Ang kinatibuk-ang gidaghanon sa construction workers nga gikinahanglan matino inig daog sa subasta pagtukod sa US Marines ug Air Force Headquarters sa Marso sunod tuig.  Ang aktuwal nga trabaho magsugod sa Hulyo sunod tuig.  Ang proyekto molungtad sa 2012.  Tanang Amerikanhong mga sundawo gikan sa Okinawa makabalhin na sa 2014.

            Kanus-a mosulbong ang panginahanglan sa health care personnel gikan sa Pilipinas:  Medical technicians sa radiology, cardio laboratories ug CT scan; occupational ug physical therapists, medical transcriptionists ug medical administrative personnel.  Ang pinalapdan nga US Naval Hospital magtanyag og family practice, OB-GYN, pediatrics, general surgery, internal medicine, occupational health ug preventive medicine, physical therapy, health promotions, ug social work services.

-o0o-

            Karon pa lang, gitambagan nang mga aplikanteng doktor ug nurses pag-andam sa ilang mga dokumento, apil nang pagkuha sa mga pasulit sa Estados Unidos sama sa NCLEX, CGFNS, IELTS, ug US Board certifications.

            Ang pasalig sa Amerikanhong kagamhanan nga way placement fee nga ipahamtang sa mga aplikante di hinuon angayng kumpiyansahan.  Sa ilang pagpangaplay sa bakanteng mga trabaho sa Canada nga way placement fee, ang mga aplikante dinhi sa Sugbo nabuktot lang gihapon sa dagkong bayranan.  Hinaot nga mas aktibo ang POEA pagbaraw sa kahangol sa placement agencies.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com